Botulizm Nedir?
Çevresel ve otonomik sinir sistemi üzerine son derece ciddi etkileri olan, Clostridium botulinum adlı mikroorganizma tarafından üretilen toksinin yol açtığı klinik tablodur. Bakterinin bulaştığı ve ürediği yiyeceklerin alınmasını (genellikle iyi sterilize edilmeden evde hazırlanmış konservelerde) veya daha nadir olarak yara yerine bulaşmasını takiben, toksin kan yolu ile yayılır. Toksin, çevresel motor sinirlerin kaslar ile birleştiği sinapslarda (sinir-kas kavşağı) ve otonomik sinirlerin son uçlarında, buraların işlevi için gerekli olan, Asetil kolin isimli aracı maddelerin salınımını engeller. Sonuçta çevresel ve otonomik sinir sisteminde ciddi yaşamsal işlev bozukluklarına yol açar.
Belirti ve Bulgular
Bilinen en kuvvetli doğal toksin olan botilinum toksini, acil müdahale gerektiren ciddi bir tablo oluşturur. Yiyecek kökenli botulizmde toksinin alınımından 12-36 saat sonra bulantı, kusma ve ishal ile, çift görme, göz kapağında düşüklük, konuşma ve yutma bozukluğu gibi belirtiler ortaya çıkar. Ardından gelişen kas güçsüzlüğü kol ve bacaklara yayılır. Solunum kaslarının tutulması ile solunum güçlüğü ortaya çıkabilir. Diğer yandan otonomik sinir sisteminin etkilenmesi ile kalp ritim bozuklukları, bağırsak işlevlerinde bozukluk, idrara yapamama ve ağız kuruluğu görülür. Sinir sistemi muayenesinde yaygın kas güçsüzlüğü vardır, derin tendon reflekslerinde azalmış veya kaybolmuştur, göz bebekleri büyüktür ve ışığa karşı yanıtlan çok zayıflamıştır.
Tanı
Kesin tanı, serumda, dışkıda veya mide kapsamında toksinin gösterilmesi ve dışkıdan C. botulinum‘un elde edilmesi ile konulur. Ardı sıra uyarım testi gibi elektrofizyolojik yöntemlerle sinir-kas kavşağındaki fonksiyon bozukluğu gösterilebilir.
Tedavi
Öncelikle solunum, dolaşım gibi yaşamsal işlevlerin desteklenmesi ve takibi gerekir. Özellikle erken dönemde Trivalan (tip A, B, E) antitoksin kullanılır. Şüphelenilmemesi durumunda, botulizm ölümle sonuçlanabilen, sağ kalınması durumunda ise düzelmesi zaman alabilen ciddi bir klinik tablo olduğu akıldan çıkarıllmamalıdır.