Çölyak Hastalığı (Erişkin)

Çölyak Hastalığı (Erişkin) Nedir?

Buğday, arpa, yulaf, çavdardaki gluten isimli proteine karşı ince bağırsağın ömür boyu hassasiye­tine bağlı süreğen bir hastalıktır.

Yaş

Her yaşta görülebilir.

Cinsiyet

Her iki cinsiyette de görülebilir.

Risk Faktörleri

Çölyak hastalığı, genetik bir yatkınlık zemininde gelişen özetle ince ba­ğırsak alerjisi durumudur. Buğdaygillerde bulunan bazı bitkisel proteinlere (gluten) karşı olu­şan bu alerji neticesinde ince bağırsaklarda yapan parmaksı çıkıntılarda (villus)  kayıp gözlenmekte (villus atrofisi)ve emilim yapan ince bağır­sak alanı büyük oranda azalmaktadır. Bu­nun neticesinde emilmesi gereken şeker, yağ asitleri, protein, vitamin ve demir gibi mineraller emilememektedir. Emilim azlığı­na bağlı olarak da hastalığın belirtileri orta­ya çıkmaktadır.

Belirti ve Bulgular

Çocukluk döneminde çok daha şiddetli ishal ve gelişim geriliği gi­bi şikayetlere neden olduğundan tanı er­ken konulabilirken, erişkin hayatta çok da­ha sinsi bir şekilde ortaya çıkabilir. Erişkin­lerde karın ağrısı, karında şişkinlik, ishal, aşırı gaz çıkarma gibi şikayetler olabilirken daha sıklıkla demir eksikliğine bağlı kansız­lık (anemi) ve D-vitamini eksikliğine bağlı kemik erimesi (osteoporoz) şeklinde de ortaya çıkabilmekte­dir. Yeterli beslenen (vejeteryan olmayan) ve yeterli güneş ışığı alan bir insanda demir eksikliği veya D vitamini eksikliği ortaya çıkmış ise mutlaka Çölyak hastalığı araştı­rılmalıdır.

Tanı

Hastalığın tanısı için ilk koşul, bu ko­nuda uzman bir merkezde araştırılmaların yapılmasıdır. Kesin tanı için hastalık belirti­lerinin var olmasına ilaveten mevcut alerji­nin tespiti için kan testlerinin yapılması ge­reklidir. Kan testleri pozitif olan hastalarda ise mide ve ince bağırsak görüntülemesi için endoskopi (ışık­lı görüntüleme hortumu) yapılarak ince ba­ğırsaktan biyopsi alınmalı ve tanı kesinleştirilmelidir. Tanı için bazen ekmek veya di­ğer buğday ürünleri ile uyarı ve yükleme testi yapılması gerekebilir.

Tedavi

Bu hastalık, genlerdeki bozukluk­tan dolayı ortaya çıktığı için korunma yok­tur. Ancak erken tanı konulması ile hastalı­ğın yol açtığı kansızlık ve kemik erimesi gi­bi önemli hastalıklar engellenebilir. Bu ne­denle inatçı ishal, karın ağrısı ve şişkinlik gibi şikayetler ortaya çıkarsa Çölyak hasta­lığı araştırılmalıdır. Tedavide bünyenin alerjik olduğu buğdaygillere ait proteinle­rin ve besinlerin (ekmek, ve bütün buğday­dan üretilen yiyeceklerin) yasaklanarak özel bir diyet uygulanması esas prensiptir. Bu şekilde hastanın ince bağırsaklarının alerjisinin yatışması ve normale gelmesi sağlanır. Diyet yapan ve buna tam uyan hastalar normalden farksız bir hayat sürebi­lirler.

Seyir

Diyet (gluten free diet, glutensiz diyet) hayat boyu uygulanır ve diyet tedavisi altında periyodik hastalık kontrol­leri hayat boyu devam eder.