Dispepsi (Sindirim Güçlüğü, Hazımsızlık)
Karnın üst ve orta bölümünde tekrar edici ve ısrarcı rahatsızlık hissi olarak tanımlanır.
Yaş
Her yaşta görülebilir.
Cinsiyet
Kadınlarda daha sık görülür.
Risk Faktörleri
Dispepside önemli olan altta organik bir neden varsa bunun belirlenmesidir. Gastrit, virüslere bağlı ishaller, mide ülserleri, mide kanseri, safra kesesi hastalıkları, pankreas hastalıkları, inflamatuar bağırsak hastalığı (ülseratif kolit, chron hastalığı), hamilelik ve şeker hastalığına çoğunlukla dispepsi eşlik eder.
Dispepside saptanabilen bir organik hastalığın olmadığı durumlarda kişinin yemek ve yaşam alışkanlıkları sorgulanır. Aşın sigara, alkol, karbonatlı içecek ve kahve tüketimi, stres, aşın yemek yeme, yemekleri ağız açıkken çiğneme, tam çiğnemeden yutma, yemek yerken konuşma gibi durumlar dispepsi için risk faktörüdür.
Helikobakter pylori (Helicobacter Pylori) bakterisi de önemli risk faktörleri arasında olup enfekte ettiği kişilerde gastrite neden olabilmektedir.
Belirti ve Bulgular
Midede yanma hissi, şişkinlik, bulantı, kusma, geğirme, acı su gelmesi, göğüste yanma hissi duyulabilir. Fizik muayene çoğunlukla normaldir. Ancak karaciğerde veya dalakta büyüme, karında kitle ve asit gibi bulgular organik bir hastalığın göstergesidir.
Dispepsi çoğunlukla masum olmakla birlikte bazen derin mide ülseri gibi ciddi rahatsızlıkların da ön belirtisi olabilir. Dispeptik bir hastada; yaşın 50’nİn üzerinde olması, istemeden kilo kaybı, yutma güçlüğü, şiddetli kusma, katran rengi cıvık dışkı çıkarma, kan kusma, karında dolgunluk hissi gibi belirtilerden her hangi birisi varsa; altta ciddi bir hastalık olabilir. Bu takdirde hastanın hemen bir sağlık kuruluşuna baş vurması gerekmektedir.
Tanı
Dispeptik hastalar organik bir hastalığı olanlar ve olmayanlar şeklinde iki kategoriye ayrılır. Tanıda önemli olan organik nedenler olan; mide ya da duodenum ülseri, gastroözefageal reflü hastalığı (GÖRH), gastrit, gastroparezi (mide boşalmasının uzaması), safra kesesi taşlan, anjina gibi kalp hastalıkları, yağlı karaciğer, siroz veya karaciğer kanseri gibi karaciğer hastalıkları, pankreatit veya pankreas kanseri, çölyak hastalığı veya Crohn hastalığının tespit edilmesidir. Bu amaçla doktor hastanın şikayetine göre gerekli görürse kan tetkikleri, (tam kan sayımı, sedimentasyon, karaciğer fonksiyon testleri, amilaz ve gebelik testi) üst endoskopi (ucunda kamera bulunan ışıklı bir cihazdır; yemek borusu, mide, on iki parmak bağırsağı görüntülenip, mukozal biyopsi ve helikobakter pyiori araştırılmasına olanak verir), radyografik inceleme (pasaj grafisi, gastrik boşalma zamanı (özellikle şeker hastalarında uzar), batın sonografisi (ultrason) ve ek tetkikler isteyebilir.
Tedavi
Yaşı 45’ten küçük olan kısa süreli dispepsisi olup organik hastalık belirtileri bulunmayan kişilerde ileri araştırma yapılmadan yaşam tarzı değişiklikleri, diyet, helikobakter pylori (h.pylori) bakterisi saptanan hastalara iki antibiyotik ve bir proton pompa inhibitöründen oluşan 7-14 günlük ilaç tedavisi, h.pylori saptanmayan hastalarda ise 3 haftalık asit salgılanmasını önleyici tedavi başlanabilir. Tütün, alkol ve kahve kısıtlanmalıdır. Özel bir diyet düzenlemek gerekmemektedir, sadece hastalara kendisine dokunan besinleri almamaları önerilir. Tedavi bitiminde belirtiler tekrar eder veya tedavi ile giderilemezse organik bir patoloji ortaya çıkarmak için ileri araştırma yapılmalıdır.
Dispepsi ile başvuran 50 yaş üzeri bireyler veya her hangi bir yaşta olup yutma güçlüğü, kilo kaybı, sürekli veya ciddi ağrı, tekrarlayan kusma, katran renkli cıvık dışkılama, sarılık gibi alarm şikayetleriyle sağlık kuruluşuna başvuranlarda mutlaka organik neden araştırılmalıdır. Organik patoloji tespit edildiğinde, tedavi saptanan hastalığa göre doktor tarafından belirlenir.
Seyir
Tedavi etkin olsa bile hastanın şikayetleri sık tekrarlamaktadır. Hastaya güven vermek, doğru tanıyı koymak, hastaya gerekli açıklamaları yapmak ve ek olarak ilaç tedavisi başarılı tedavi oranını artıracaktır. İstatistikler dispeptik hastalann %20’sİnde gastrik (mide ülseri) veya duodenal ülser, %20’sinde irritabl bağırsak sendromu, %1’in altında bir kısımda ise kanser saptandığını göstermektedir.