Divertikül, Divertikülozis Nedir?
Kalın bağırsak gibi içi boş organlarda organın içini döşeyen tabakanın dış tabakalardaki zayıf noktalardan dışarı keseleşmesi olayına Divertikül denir. Divertikülozis kalın bağırsakta yerleşen birden fazla divertikül için kullanılan bir terimdir. En fazla kalın bağırsakta son kısımlarda (sigmoid ve rektosigmoid) gözlenir. Sıklıkla 30 yaşından önce görülmez ve yaş ilerledikçe görülme sıklığı artar, kadın/erkek oranı farklılık göstermez. Toplumlarda tüketilen gıdaların posa kapsamı azaldıkça görülme sıklığının arttığına inanılır.
Oluşumu
Tam mekanizması bilinmemekle birlikte posadan fakir beslenme (lifsiz ile beslenme) ve spastik kolon hastalığı ile yakından ilgilidir. Kalın bağırsak duvarının dış tabakalarını oluşturan adale tabakasını bağırsak duvarını besleyen atar damarların deldikleri noktalardan, iç kısmını döşeyen (mukoza) tabakasının (fıtıklaşması) sonucu meydana gelir. Bu keseleşmelerin atar damarlarla olan komşuluğu nedeniyle Divertikülozis kanamaya neden olabilir.
Başlıca istenmeyen etkileri
Divertikülit (divertükilin yangısı / iltihbaı) ve kanamadır. Divertikülit, kese boynunun dışkı veya ödem sonucu tıkanması ve bakteri popülasyonunun artması ile meydana gelir. Bu bölgedeki enfeksiyon sınırlı kalabilir ya da karın içinde yaygın enfeksiyon oluşturabilir. Bu durumda hasta karın sol alt tarafında ağrıdan şikayet eder. İltihabi hadise kalın bağırsak duvarında uzun bir bölümü tutar. Hastaların genellikle kabızlık şikayeti vardır. Ateş ve titreme olabilir. Divertikülit varlığında genellikle kanama yoktur.
Tanı
Muayene bulguları, Ultrasonografi (ultrason) ve bilgisayarlı tomografi yardımcı olabilir. Kanama; bahsedildiği gibi divertikülün atar damar ile yakın komşuluğundan kaynaklanır, bu şekilde kolon duvarının yırtılıp damarın açılması ağır rektal kanamalara (makat kanaması) sebep olabilir.
Tedavi
İstenmeyen bir etki oluşturmamış divertikül tedavi gerektirmez. Diyetle lif alımının arttırılması uygundur. Divertikülit varlığında hastalık eğer sınırlı ise; ağızdan beslemenin kesilmesi ve antibiyotik tedavi uygulanması gerekir. Hastalığa bağlı olarak apse oluşuma varsa, apse boşaltılmalıdır.
Karın boşluğuna yayılmış enfeksiyon varlığında acil cerrahi tedavi gerekir. Bu cerrahi sırasında bağırsakların etkilenen bölümleri çıkarıldıktan sonra geri kalan kısımlarına kolostomi (barsağın karın duvarına ağızlaştırılması işlemi) uygulanması gerekebilir. Tekrarlayan divertikülit atakları sonrasında etkilenen bağırsak bölümlerinin çıkarılması amacıyla cerrahi tedavi planlanabilir.
Divertiküle bağlı kanama kendi kendini sınırlayabileceği gibi hayatı tehdit edebilecek şiddette de olabilir. Şiddetli kanama varlığında tanı güç olabilir. Bazen tüm tanı yöntemlerine rağmen kanama yeri ameliyat öncesi saptanamayabilir. Bu hastalarda acil cerrahi gerekebilir.