Elektrolit Bozuklukları

Elektrolit Bozuklukları

Elektrolitler kanda, dokularda ve hücrelerde bulunan bir kısmı pozitif (katyon) bir kısmı ise negatif (an­yon) yüklü iyonize moleküllerdir. Elektro­litler vücutta asit-baz dengesinin sağlanma­sı, vücut sıvılarının hücre içi ve hücreler arasında taşınması, ayrıca kas-iskelet siste­mi, hormon (endokrin) sistemi ve boşaltım sisteminin fonksiyon görebilmesi için ge­reklidir. Elektrolit bozukluğu kanda bulu­nan iyonize moleküllerin (potasyum, kalsi­yum, klor, magnezyum, fosfat, sodyum) dengesindeki bozulmayı ifade eder. Çeşitli tedaviler, kronik hastalıklar ve travma (ya­nık, kırık gibi) vücuttaki bazı elektrolitlerin fazla yükselmesine (hiper),azalması­na (hipo) neden olur. Bu durumda vücut­ta elektrolit dengesizliği veya bozukluğu oluşur.

Başlıca elektrolit bozuklukları

Hipernatremi

Serum sodyum düzeyinin yüksek olmasıdır. Vücuttan aşırı sıvı kaybı (ciddi yanıklar, uzun süreli kusma, ishal), yetersiz sıvı alımı, aşırı sodyum alımı nede­niyle görülebilir. Ek olarak idrar söktürücü ajanlar ve diğer bazı ilaçlar da hipernatremi yapabilir. Başlıca belirtiler; susama, ağız ku­ruluğu, koyu idrar, deri elastisitesinin kay­bı, kalp atım hızının artması (taşikardi), uykuya meyil, vücutta kasılmalar şeklinde sıralanabilir.

Hiponatremi

Serum sodyum düzeyinin düşük olmasıdır. Çeşitli ilaçlar, diyette ye­tersiz sodyum alımı, aşın miktarda su alımı, böbreküstü bezleri ve böbrek fonksiyonla­rında bozulma, tiroid hastalıkları hiponat­remi nedeni olabilir. Belirtileri arasında; bulantı, kusma, baş ağrısı, ödem, adaleler­de güçsüzlük, vücutta kasılmalar ve koma hali sayılabilir.

Hiperkalemi

Serum potasyum düzeyinin yüksek olmasıdır. Şeker koması (diyabet koması), kalp krizi, ciddi yanıklar, böbrek yetmezliği, mide-bağırsak sisteminde kanama, ağır egzersiz ve çeşitli ilaçlar neden olabilir. Belirtileri ara­sında; güçsüzlük, bulantı, karın ağrısı, kalp ritminde düzensizlik (aritmi), ishal, kas ağrısı yer alır.

Hipokalemi

Serum potasyum düzeyinin düşük olmasıdır. Vücuttan şiddetli sıvı kay­bı, böbrek hastalığı, uzun süre idrar söktü­rücü ilaç kullanımı, uygunsuz laksatif (dışkı döktürücü) kulla­nımı, kalp yetmezliği, böbrek üstü bezi fonksiyonlarında bozukluk, meyan kökü kullanımı hipokalemiye neden olabilir. Güçsüzlük, idrar miktarında artış, kalp rit­minde düzensizlik, kas ağrısı, ağrılı kas ka­sılmaları (tetani) görülebilir.

Hiperkalsemi

Serum kalsiyum düzeyinin yüksek olmasıdır. Paratiroid bezi hastalıkları, kanser, kemik hastalıkları, kalsiyum içeri­ği yüksek maddelerin aşın kullanımı ve çe­şitli ilaçlar neden olabilir. Belirtileri arasında yorgunluk, kabızlık, depresyon, sersemlik hali, kas ağrısı, bulantı-kusma, idrar miktarında artış, kalp ritminde düzensizlik sayıla­bilir.

(Bkz. Hipokalsemi ve hiperkalsemi )

Hipokalsemi

Serum kalsiyum düzeyinin düşük olmasıdır. Paratiroid bezi hastalıkla­rı, böbrek yetmezliği, ciddi yanıklar, D vita­mini eksikliği ve çeşitli ilaçlar neden olabi­lir. Kas krampları, tetani, depresyon, ciltte kuruluk, yüzde seyirmeler (tikler) görülebilir.

(Bkz. Hipokalsemi ve hiperkalsemi )

Hiperfosfatemi

Serum fosfat düzeyinin yüksek olmasıdır. Ellerde ve parmaklarda karıncalanma, adale krampları, vücutta ka­sılmalar, ani kalp durması görülebilir.

Hipofosfatemi

Serum fosfat düzeyinin dü­şük olmasıdır. Kas güçsüzlüğü, kilo kaybı, kemik gelişiminde bozukluk görülebilir.

Elektrolit bozukluklarında tanı; öykü, tam bir fizik muayene ve basit laboratuar tetkiklerinin yapılması ile kolayca konabilir. Tedavi tamamen elektrolit bozukluğunun tipine ve nedenine bağlıdır.

Hastanın sıvı alımı ve diyetinin düzenlenmesi, neden olan ilacın kesilmesi (idrar söktürücü ilaç­lar gibi), ağızdan veya damardan sıvı ve elektrolit uygulanması ile tedavi sağlanabi­lir. Potasyum düzeyi aşırı yüksek ve böbrek fonksiyonları bozuk hastalarda hemodiya­liz (diyaliz) tedavisine ihtiyaç duyulabilir. Hastaların hekime danışmadan ilaç kullanmamaları, elektrolit bozukluğu açısından riskli hastaların belirtiler konusunda bilgi sahibi olma­sı korunmada oldukça önemlidir.

Yorum yapın