Fıtık Nedir , Nasıl Oluşur ? Fıtık Çeşitleri ve Fıtık Tedavisi
Karın Duvarı Fıtıkları:
Karın duvarındaki kas veya fasyal tabakalardaki doğuştan veya sonradan oluşmuş açıklıklardan karın içi organ veya dokuların önlerinde karın zarını da alarak ilerlemesine fıtık denilir. Eğer fıtık karın duvarına doğru ilerlerse dış fıtık olarak adlandınlır. İç fıtık ise fıtığın tamamen karın içerisindeki organlar arasında olmasıdır.
Kasık Fıtıkları:
En sık görülen karın duvarı fıtığı kasık fıtıklarıdır. Erkeklerde kadınlara göre 7 kat daha sık görülürler. Kasık bölgesinde karın içerisinden gelen damar ve sinirlerin uyluğa ve erkekte de testise geçmesi için doğal bir açıklık vardır. Bu açıklığın arka duvarı ise sadece ince bir yapı tarafından yapılmaktadır.
Bu boşluk kasık ligamenti (kasık bölgesini ikiye ayıran bağ doku) ile femoral ve inguinal bölgelere ayrılır. İnguinal kanaldan erkekte testise damar ve sinirleri taşıyan spermatik kord geçer. Bu kordun karın içerisinden çıktığı iç halkadan oluşan fıtıklara indirekt, inguinal kanalın arka duvarını yırtarak çıkan fıtıklara direkt fıtık denir.
İnguinal (kasık) ligamentin altından yani femoral bölgeden çıkan fıtıklara femoral fıtık denir. Karın duvarındaki bir çok zayıf noktadan fıtık oluşabilir.
Umblikal Fıtık (Göbek Fıtığı):
Umblikus doğumdan önce anneden gelen damarların çocuğa geçiş yeridir. Yeni doğan çocuklarda bu bölgede fıtık olabilir çoğunlukla 4 yaşına kadar kendiliğinden kapanır. Hamilelik, şişmanlık gibi karın içi basıncın arttığı durumlarda bu bölgeden fıtık oluşabilir. Fıtık kesesinin içerisinde kalın barsağın bulunması nadir değildir. Göbek fıtıkları kadınlarda daha sık görülmektedir.
Epigastrik Fıtık:
Karın ön duvarında orta hatta karşıya geçen liflerin aralarında oluşan açıklıklardan oluşan fıtıklardır. Erkeklerde üç kat daha sık görülür. Genellikle içerisinde yağ dokusu bulunur.
Spigelian Fıtıklar:
Karın ön duvarının ortasını oluşturan rektus kasının arka ve ön kılıflarının yan tarafta birleştiği çizgi üzerinden oluşan fıtıklardır. Ön tarafı kaslarla kaplı olabileceğinden tanısı zor olabilir.
Lumbar Fıtıklar:
Karın duvarının yan tarafındaki zayıf noktalardan çıkan fıtıklardır. Son derece nadirdir.
Parastomal Fıtıklar:
Kolostomi ve ileostomilerin (kalın ve ince barsağın deriye ağızlaşması) kenarlarında görülmektedirler. Ostomi torbalarının yapışmalarını engeller.
İnsizyonel Fıtıklar:
Önceki cerrahi kesi yerinde ortaya çıkan fıtıklardır. Karın kesilerinden sonra yaklaşık %15 oranında görülmektedirler. Yara yerinde enfeksiyon gelişmesi, dikiş ipi ve tekniği, kesinin tipi, yaş, şişmanlık, yara iyileşmesini geciktirici ilaçların kullanımı insizyonel fıtık gelişmesini etkileyen faktörlerdir. Fıtıklar genellikle yavaş büyürler, ani ağırlık kaldırmayla ortaya çıkan fıtıklar nadirdir.
Fıtık bölgesinde rahatsızlık hissi günün ilerleyen saatlerinde giderek kötüleşir, uykuda kasların gevşemesiyle düzelir.
Fıtık gelişimini kolaylaştıran faktörler: Öksürme, kronik akciğer hastalığı, şişmanlık, ıkınma, kabızlık, prostat büyümesi, hamilelik, 1500 gr’dan az doğum ağırlığı, aile hikayesi, dik durma, doğuştan bağ dokusu hastalıkları, kollajen sentezinde bozukluk, sigara içimi, ağır kaldırma
Fıtıklarda oluşabilecek istenmeyen durumlar:
Bağırsakların fıtık kesesi içine sıkışması (inkarserasyon), sıkışan barsağın kan dolaşımının durması (strangülasyon) ve bağırsak tıkanıklığıdır. Fıtık kesesinin içeriği karın içerisine itile-miyorsa buna inkarserasyon denir, fıtık hacmi büyük kese ağzı dar olan fıtıklarda görülmektedirler. Esas şikayet fıtığın içeri girmemesi ve ağrıdır.
Strangülasyon fıtık kesesi içerisinde sıkışmış organın dolaşımının bozulmasıdır. Yaşlılarda daha sık görülür ve hastanın genel durumunun hızla bozulmasına yol açar. Eğer fıtık bağırsak tıkanmasına yol açmışsa hastada dışkılayamama, bulantı ve kusma görülür.
Fıtıkların fizik muayenede teşhis edilmesi kolaydır. Hasta öksürdüğünde veya ıkındığında ortaya çıkan bir şişlik vardır.
Tedavi:
Fıtığın tedavisi cerrahidir. Her türlü fıtık için birçok ameliyat tariflenmiştir. Son 10 yılda kullanıma yaygın olarak giren polipropilen yamalarla (mesh adı da verilir) onarım en yaygın kullanılan ve tekrarlama oranı en düşük olan onarım yöntemidir. Ayrıca uygun fıtıklar yine yamalar kullanılarak endoskopik (kapalı) olarak da onarılabilir.