Kanser Nedir?
Vücudu oluşturan hücreler bir araya gelerek doku ve organları oluştururlar. Hücreler belirli bir düzen içinde bir araya gelerek işlevlerini yürütürler. Bu işlevleri yerine getiren hücreler belirli bir hızda ve kontrol altında çoğalırlar ve yaşlanan hücreler de yine kontrol altında yıkılıp ölürler. Tümör (Ur); bir organı oluşturan hücrelerin organizmanın kontrolü dışında sayıca artması olarak tanımlanabilir. Çoğalma esnasında kanser hücresinde normal hücrelerden farklı olarak yapısal bozukluklar oluştuğu gibi, işlevleri açısından da anormallikler ortaya çıkar. Bazen hücre normalde yaptığı işlevleri yapamazken, bazen de normalde yapamadığı işlevleri de yapmaya başlayabilir.
Tümörler iyi (benign) ve kötü (malign) huylu olarak ikiye ayrılır. Aralarındaki temel fark, iyi huylu tümörlerin köken aldıkları organda çoğalmaları ve diğer organlara yayılmamalarıdır. Kötü huylu tümörler ise köken aldıkları organdan damarlar yoluyla (veya farklı yollardan) diğer organlara yayılırlar, buralarda yerleşip çoğalmaya devam ederler. Buna metastaz yapma özelliği denir.
Kısacası iyi huylu ve kötü huylu tümör ayırımını belirleyen özellik kötü huylu tümörlerin metastaz yapabilmeleridir.
Kanser kelimesi; kötü huylu tümör anlamına gelir. Dolayısıyla tüm kanserler metastaz yapma potansiyeli taşırlar. Kanserler köken aldıkları doku ve organlara göre isimlendirilirler. Halk sağlığı açısından kalp ve damar hastalıklarından sonra en önemli ikinci hastalık grubu olan kanserler en sık sakat bırakan ve en çok ölüm nedeni olan hastalıklardır. Kanserin ölüme yol açmasının nedeni uzak organlara yayılıp bu organların işlevlerini yitirmesine neden olmasıdır.
Belirti ve Bulgular
Kanserler vücudun hemen her yerinde ortaya çıkabilirler. Ancak en sık ortaya çıktıkları organlar; akciğer, meme, kalın bağırsak, prostat, mide, pankreas, böbrek, mesane, yemek borusu, lenf bezleri, kemik iliği dir.
Kanser belirtileri; kanser tipine, büyüklüğüne, nereden başladığına ve etrafındaki doku ve organları nasıl etkilediğine bağlı olarak değişir.
Eğer kanser başka doku ve organlara sıçramışsa, başlangıç yerinden farklı yerlerde de bulgu verebilir. Kanser büyüdükçe, yakındaki doku, damar, sinir ve organları iter ve bu basınç kansere bağlı bazı belirti ve bulguları ortaya çıkarabilir.
Bazen de kanserler iyice büyümeden belirti vermeyecek yerlerde ortaya çıkabilirler. Kanser tedavisi, kanser ne kadar erken dönemde yakalanırsa o kadar başarılı olur. Kanseri erken yakalamak demek; kitle (şişlik) küçükken ve muhtemelen vücudun diğer bölgelerine sıçramadan yakalamak demektir. Bu da özellikle ilk tedavi şekli cerrahi olacaksa, hastalıktan tamamen kurtulma şansının artması demektir. Kanser bulaşıcı değildir.
Sık görülen kanser belirti ve bulguları
Kanser tipine, başlangıç yerine ve başka doku ve organlara yayılım olup olmadığına bağlı olarak değişkenlik gösterir, ancak aşağıdaki belirtilerden biri veya birkaçı mevcutsa, gecikmeksizin tıbbi uzman görüşü alınmalıdır. Bu belirtiler sıklıkla kanserle ilişkili olmasa da, kansere bağlı olduğu tespit edilirse erken tanı şansını yakalamak mümkün olur.
- Vücudun herhangi bir yerinde kitle, yumru veya şişlik
- Ani ve açıklanamayan kilo kaybı, açıklanamayan ateş
- Ağız, makat veya genital organlardan kanama
- Bağırsak hareketlerinde değişme, kalıcı kabızlık, ishal veya hazımsızlık
- Yutma veya idrar yapmada güçlük
- Herhangi bir benin (nevüs) büyümesi, renk değiştirmesi, iyileşmeyen yaralar
- Üç haftadan fazla süren kuru öksürük, boğaz ağrısı veya ses kısıklığı
- Kol veya bacak gibi tek bir uzvun şişliği