Kuduz Aşısı

Kuduz Hastalığı Nedir?

Kuduz, merkezi sinir sisteminin tedavi edilmezse her zaman ölümcül olan ani gelişen bir hastalığıdır. Kuduz virüsü insanlara genellikle kudurmuş bir hayvanın ısırığı ile geçer. Kuduz Afrika, Asya, Latin Amerika ve birçok ülkede sık görülür. Türkiye’de kuduzun sık görüldüğü ülkeler arasında yer almaktadır. Rhabdoviridae ailesinde yer alan kuduz virüsü doğada vampir yarasalarda bulunur. Bütün sıcak kanlı omurgalılar kuduz virüsüne duyarlıdır.

Belirti ve Bulgular:

Kuduz; insanlara kuduzlu bir hayvanın ısırığı veya yaraya virüs içeren salyanın bulaşması yoluyla geçer. Kuduzda ısırık yeri ve yaranın derinliğine göre kuluçka dönemi, 15 gün ile 1 sene arasında değişir, ancak ortalama 30 gündür. Hastalık tedavi edilmezse hızlı ve öldürücü seyirli bir ensefalit (beyin iltihabı) şeklinde seyreder.

Hastalığın kuluçka döneminde, kırgınlık, iştahsızlık, baş arısı ve ateş görülür. Isırık yarası etrafında kaşıntı ve anormallik gelişir. Daha sonra hasta sinirli ve huzursuz görülür. Hastanın devamlı korku ve endişe içerisinde olduğu gözlenir. Baş ağrıları artar. Solunum ve yutak kas spazmları oluşur. Hasta bu ağrılı spazmlar nedeniyle sudan korkar (hidrofobi). Takiben nöbetler, koma ve ölüm meydana gelir.

Köpeklerde hastalığın kuluçka dönemi 3-8 haftadır. Kuduz hayvanda bu dönemde şahsiyet değişikliği olur. Saldırganlık, korku, havlama ve koşma en sık görülen belirtilerdir. Takip eden döneminde hayvan sert objeleri ve insanlan ısırma eğilimine girer. Hayvanlarda genellikle ışıktan korkma (fotofobi) gelişir. Hayvan en son paralitik döneme (felç) girer ve ölür.

Hastalığın oluşumu

 Virüs ısırık veya konağa giriş bölgesindeki kas doku hücrelerinde ve bağ dokusunda ürer ve günlerce lokalize kalır. Daha sonra sinir kas bağlantı yerinden merkezi sinir sistemine ulaşır. Virüs merkezi sinir sisteminde çoğalarak ölümcül bir ensefalit oluşturur.

Kuduzda omurilik ve beyinde sinir hücrelerinde (nöron) dejenerasyon (bozulma) saptanır. Özellikle nöronlarda görülen Negri cisimcikleri tanı koydurucudur. Bu cisimcikler özellikle beyinde hipokampus bölgesinde yer alan Ammon boynuzundaki hücrelerde bol miktarda saptanır.

Tanı

Tanıda en sık kullanılan yöntem biyopsi (doku parçası) veya otopsi dokusunda veya vücut sıvılarında (tükürük vs.) viral antijen veya Negri cisimciğinin araştırılmasıdır. Özellikle kuduz şüphesiyle ölen hayvanın beyninden yapılan incelemede Seller boyası ile boyandıktan sonra Negri cisimciği aranır. Aynca bu dokularda antikor testi ile viral antijende saptanabilir. Aynca yeni doğmuş farelere şüpheli beyin dokusunun süspansiyonu yerleştirilerek virüs test edilir. Kuduz şüphesi olan insandan kesin tanı senim ve beyin ve omurilik sıvısında antikor saptanması ile yapılır.

Tedavi, korunma ve kontrol:

Kuduzda tedavi ve korunma, aşılama ve özel serumla yapılmaktadır. Özgül bir virüse yönelik tedavi yoktur. Kuduzlu bir hayvan tarafından ışınlan kişiye ilk ve acil yapılması gereken işlem yara tedavisidir. Yara bol su ve sabunla yıkandıktan sonra yara tedavisi uygulanır.

Derin ısırıklarda, özel bir serum (insan hiperimmün globulin) hesaplanarak yarısı yara etrafına yarısı da kas içine verilmelidir. En ideal aşı HDCV (insan diploid hücre aşısı) aşısıdır. 0, 3, 7, 14 ve 28 ci günlerde 5 doz uygulanır. Ayrıca, Türkiye’de üretilen sinir dokusu (nerve tissue) aşısı (semple) vardır. Koyun beyninde üretilen vims fenolle inaktive edilerek (etkisiz hale getirilerek) hazırlanır. Ancak nadirde olsa bu aşının alerjik beyin iltihabı oluşturduğu rapor edilmiştir. İnsanlarda kullanılan tüm kuduz aşıları inaktive aşılardır. Hayvanların aşılanmasında tavuk embriyosunda hazırlanan canlı attenüe (zayıflatılmış) virüs (Flury suşu) kullanılmaktadır.

 

Yorum yapın