Öksürük, Çocukluk Çağında

Çocukluk çağında öksürük

Aileleri en çok rahatsız eden ve en çok doktora getiren nedendir. Öksürüğe yol açan birçok neden bulunmaktadır; ancak hastaların büyük bir kısmında buna ait bir neden saptanamamaktadır.

Üst solunum yolu enfeksiyonları (nezle, sinüzit, farenjit, bademcik iltihabı, larenjit) ve alt solunum yolu enfeksiyonları (zatüre, küçük bebeklerde bronşiyolit) çocuklarda en sık öksürüğe yol açan nedenlerdir.

Süreğen (kronik) öksürük ise öksürüğün en az üç hafta, genellikle de altı haftadan uzun sürdüğü durum olarak tarif edilmektedir. Nedenler arasında tekrar eden viral bronşit, enfeksiyonlar sonrası devam eden öksürük, boğmaca benzeri hastalık, astını, postnazal akıntı (geniz akıntısı) sendromu, psikojenik öksürük ve gastroözefageal reflü (mideden yemek borusuna geri kaçış) sayılabilir. Ayrıca kistik fibrozis, immün yetmezlik sendromları (bağışıklık sistemi hastalıkları), primer siliyer diskinezi (solunum sistemini kaplayan hücrelerdeki tüylerin çalışmaması), akciğerlere yiyecek ya da tükürük kaçması, akciğerlere yabancı cisim kaçması, solunum yollarına bası, doğuştan hava yollan anomalileri yer almaktadır.

Süreğen (kronik) öksürük nedenleri yaşlara göre de gruplara ayrılabilir.

Bu nedenler şöyledir:

A. Süt çocukluğu;

1. Akciğerlere aspirasyon

2. Yutma bozukluğu

3. Gastroözefageal reflü

4. Doğuştan anomaliler

5. Kistik fıbrozis

6. Sigara dumanına maruz kalma

7. Enfeksiyonlar

8. Bağışıklık sistemi bozukluğu

B. Okul öncesi;

1.Astım

2.Sinüzit

3.Kistik fıbrozis

4.Yabancı cisim aspirasyonu

5.Viral enfeksiyonlar

C.Geç çocukluk ve ergenlik çağı;

1. Astım

2. Kistik fıbrozis

3.Enfeksiyonlar

4.Psikojenik öksürük

5.Sigara

Tanı

Süreğen (kronik) öksürüğü olan bir hastaya yaklaşımda ilk olarak iyi bir hikaye alınır. Öncelikle belirtilerin süresi sorgulanır, hastada üst solunum yolu enfeksiyonu gibi akut ve geçici bir öksürük olup olmadığı öğrenilir. Öksürüğün başlangıç yaşı da önemlidir. Örneğin yeni doğan döneminden itibaren olan bir öksürük, beslenme bozukluğu ve akciğerlere aspirasyona yol açabilecek doğuştan bir anomaliyi, primer siliyer diskinezi, kisik fibrozis, trakeomalazi gibi hava yolları anomalisini düşündürebilir. Ayrıca öksürüğün zamanlaması (gece ya da gündüz) ve karakteri (kuru ya da balgamlı) de öğrenilir.

Çocuk yattığı zaman öksürük artıyorsa sinüzit, gastroözefageal reflü, geniz akıntısı ya da astım düşünülebilir. Boğaz temizleme varsa geniz akıntısını işaret eder. Öksürüğü tetikleyen durum sorgulanır. Egzersiz ya da soğuk hava ile artan bir öksürük astımı düşündürür. Hastanın yaşadığı ortam da mutlaka sorgulanmalı, evde sigara içilip içilmediği veya kimyasal bir ajana maruziyeti öğrenilmelidir. Hikaye ve fizik muayene genellikle tanı için önemli ipuçları verir. Yine de gerekirse ek laboratuvar tetkikleri istenebilir.

Akciğer grafisi, üst solunum yolları hastalıkları için yan boyun grafisi ve sinüs filmi, gastroözefageal reflü düşünülüyorsa baryumlu özefagus grafisi ya da pH monitorizasyonu yapılır. Koopere olan hastalar için solunum fonksiyon testlerinin yapılması önem taşımaktadır. Balgam çıkarabilen hastalarda, balgam incelenir, kistik fibrozis düşünülüyorsa ter testi yapılır. Öksürüğe yol açan neden bulunamadıysa tüberküloz araştırılması için tüberkülin cilt testi yapılmalıdır. Yabancı cisim aspirasyonundan şüpheleniliyorsa bronkoskopi yapılır.

Tedavi

Süreğen(kronik) öksürüğü olan çocuğun tedavisi için mutlaka altta yatan neden bulunmaya çalışılmalı ve tedavi bu nedene göre yapılmalıdır. Sağlıklı görünen ve kuru öksürüğü olan çocuğu izlemek önemlidir, çünkü bu öksürük 4-8 hafta sonra geçecektir. Aileye evde sigara içilmemesi konusunda uyarı yapılmalıdır. Öksürüğü kesici ilaçların bir faydası olmadığı gösterilmiştir. Ayrıca bu ilaçların yan etkilerinden dolayı küçük bebeklerde kullanımı önerilmemektedir. Astım düşünülen hastalarda astım ilaçları kullanılır. Bunun dışında, altta yatan nedenlere göre, enfeksiyonlara yönelik antibiyotik tedavisi, anatomik anomalilerin düzeltilmesi, gastroözefageal reflüsü olan hastalarda antireflü tedavisi verilebilir.