Prostat Spesifik Antijen (PSA)

Klinik kullanımı

PSA, prostatik epitelyum hücrelerinin sitoplazmasında bulunan bir glikoproteindir. Αlfa-2 makroglobulin tarafından PSA kuşatılır. PSA aynı zamanda serumda alfa-1 anti kimotripsin tarafından kompleks halinde (PSA-ACT kompleks) ve serbest PSA halinde bulunur. Total

PSA konsantrasyonu <2,0 ng/mL ise asemptomatik erkeklerde prostat ca. olasılığı düşüktür. Serbest PSA yapmak gerekir. T.PSA ve serbest PSA değerleri total PSA 2-10 ng/mL arasında ise ve hastanın yaşı 70’den küçükse gereklidir. Total PSA > 10 ng/mL ise kanser ihtimali yüksektir. Biyopsi yapılmalıdır.

Bu durumda da serbest PSA nın anlamı yoktur. Prostat kanseri yavaş gelişen bir kanser türü olup ortalama yaşam süresi 10 yıldan az olan birçok hasta için T.PSA taramasının faydası sınırlıdır. Bu nedenle, PSA taraması 70 yaşından gençler için uygundur.

Birçok faktör PSA‘nın spesifitesini etkiler. Özellikle bezin hacmi PSA seviyelerini yükseltir (Prostat hipertrofisi). Bu nedenle de bezin hacmine göre olası PSA değerlerini gösteren formüller geliştirilmiştir. Örnek;

Olası PSA=0,12 x Bezin hacmi (kubik santimetre (ultrasonik olarak saptanır)) PSA nodüler prostat genişlemelerinin %30’nda artış gösterir. Malign prostat dokusu uzaklaştırıldıktan sonra 3 hafta içinde PSA saptanamaz değerlere iner. Operasyon sonrası PSA ilk yıl 4 defa kontrol edilir. İlerleyen yıllarda ise 4-6 ayda bir kontrol edilir.

Referans değerler

Erkek : < 4 ng/mL

Kadın : < 0,15 ng/mL

*T.PSA > 4 ng/mL ve Serbest PSA/Total PSA oranı < 0,25 prostat kanseri riski artmıştır.

*T.PSA < 4 ng/mL ve Serbest PSA/Total PSA oranı < 0,18 prostat kanseri riski artmıştır.

İnterfere edici faktörler

-Rektal muayene yanlış olarak PAP seviyelerini yükseltir. PSA değerlerini ise minimal olarak artırır. Bu sebeple eğer örnek alınacaksa rektal muayeneden önce alınmalıdır.

-Prostat bezine uygulanan biyopsi, TURP gibi manuplasyonlar PSA seviyelerinde artmalara neden olur. Bu nedenlede bu test cerrahi işlem öncesi veya 6 hafta sonrasında yapılmalıdır.

-24 saat içindeki ejekülasyon yükselmiş PSA değeri ile ilişkilidir.

-6 hafta içinde geçirilmiş idrar yolu enfeksiyonu veya prostatit normal değerin 5 katına kadar PSA değerlerinde artışa neden olabilir.

-Finasterid kullanımı PSA seviyelerinde artışa neden olur.

Yükseldiği durumlar

-Prostat Ca.,

-Bazı benign prostat hipertrofileri,

-Prostatitler,

-Yaş,

-Prostat manuplasyonu,

-Prostat enfarktları.

Azaldığı durumlar

-Supin ( sırt üstü yatar ) pozisyonu.

 

a

Yorum yapın