Reaktif Artrit (Reiter sendromu) Nedir, Belirtileri, Tanısı ve Tedavisi :
Reaktif artrit, vücutta başka bir bölgedeki enfeksiyondan sonra gelişen ancak eklemde herhangi bir mikrobun saptanmadığı iltihabi eklem hastalığıdır. Hastalık eklemlerle sınırlı kalmaz diğer sistemleri de etkiler.
Tetikleyici enfeksiyonlar en çok; boğaz, ürogenital (idrar yolları ve üreme organları) organlar ve bağırsaktan köken alırlar. Her zaman aşikar enfeksiyon saptanmayabilir.
Yaş ve Cinsiyet: Hastalık en sık genç, orta yaş grubundaki erişkinleri etkiler. Bağırsak enfeksiyonu sonrasında her iki cinsiyette eşit sıklıkta görülürken, cinsel yolla bulaşan hastalıklardan sonra erkeklerde daha sık görülmektedir. Tüm dünyada görülebilen bir hastalıktır.
Risk Faktörleri
Çoğu hastada aile öyküsü vardır. Bu da hastalığa eğilimde genetik faktörlerin önemini vurgulamaktadır. Etkilenen bireylerin %65-95’inde HLA-B27 doku tipi pozitif olup, HLA-B27 reaktif artrit gelişimi için güçlü bir risk faktörüdür. Bu genetik yatkınlık zemininde bazı özel mikrobik etkenlerle karşılaşma hastalığı tetik-lemektedir.
Hastalık Oluş Mekanizması
Reaktif artrit; bağırsak enfeksiyonu veya ürogenital bölge enfeksiyonuna neden olan mikrobik etkenlere karşı bağışıklık sisteminin aşırı duyarlılığı ve yanıtı sonucunda oluşur. Aşırı duyarlılık, vücudun kendi dokularına reaksiyon vermesi ile sonuçlanır.
Belirti ve Bulgular
Sistemik bir hastalık olduğundan ateş, halsizlik, bitkinlik gibi genel belirtiler sık görülür. Eklem tutulumu; hafif ağrı şeklinde veya ciddi sakatlayıcı eklem iltihabı şeklinde olabilir. Tipik olarak tek eklemi veya 5 ten az sayıda olmak üzere birkaç eklemi etkiler. En sık kalça, diz, ayak bileği gibi yük taşıyan büyük eklemler etkilenir, omuz, dirsek, el bileği ve elin veya ayağın küçük eklemleri de tutulabilir. Etkilenen eklemlerde ağrı, şişlik, kızarıklık, ısı artışı ve hassasiyet saptanır. Sakroiliak eklemi ve omurga eklemlerini de tutarak; yangısal bel ağrısı ve kalça ağrısına yol açabilir.
Topuk ve ayak tabanındaki bağların kemiğe yapışma yerlerinde oluşan yangı (entesitis); topuk veya ayak tabanlarında ağrı, hassasiyet ve yürüme güçlüğüne yol açabilir. Entesitis reaktif artrit tanısı için önemli bir bulgudur. Tüm parmakta ağrılı, kızarıklık ve şişliğe yol açan sosis parmak görünümü de oluşabilir.
Reaktif artrite özgü avuç içi ve ayak tabanında veya peniste görülebilen bazı deri bulguları ve ağızda yüzeyel ağrısız aft gibi bulgular eklem yakınmalarına eşlik edebilir. Eritemanodosum ve tırnak değişiklikleri görülebilir. Uzun süren hastalıkta ileti bozuklukları ve aort kapak yetmezliği görülebilir.
Gözde, en sık konjunktiva ve gözün ön kamarasını etkileyen yangı sonucu; ağrı, ışığa hassasiyet, kızarıklık, bulanık görme ve çapaklanma gibi belirti ve bulgular gelişebilir. Özellikle idrar yolları iltihabı (üretrit), konjunktivit ve artrit üçlüsü bir arada Reiter sendromu denilen reaktif artritlerin bir alt grubunu oluşturur.
Tanı
Dikkatli bir hikaye ve fizik muayene tanıya yaklaşımda temeldir. Laboratuvar bulgularında; hafif kansızlık, sedimantasyon ve CRP yüksekliği sıklıkla saptanan, sistemik yangıyı yansıtan özgül olmayan testlerdir. Klinik ve laboratuvar bulgular eşliğinde etkilenen eklemlerin röntgen filmleri tanıya yardımcı olur.
Tedavi
Hasta geçirilmiş ishal ya da idrar yolu enfeksiyonu yönünde bir öykü verse de; bu hastaları akut enfeksiyon döneminde yakalamak zordur. Bu nedenle antibiyotik tedavisi etkili olmaz. Ancak bazı reaktif artritlerde, uzun dönem antibiyotik tedavisinin eklem hastalığının süreğenleşmesini engellediği bildirilmiştir. Hastaların bir kısmında ilk ataktan sonra tam iyileşme olurken, çoğu hastada tekrarlayıcı bir seyir görülür. Olguların bir kısmında (%20-50) ise; sakroiliak eklem ve omurga tutulumu riskini de taşıyan süreğen bir seyir gözlenir. Bu nedenle tedavi, hastanın kliniğine bakarak düzenlenmelidir. Genellikle, tedavide DMARD grubu denilen hastalığı kontrol etmeye yönelik ajanlar kullanılır. Steroid olmayan ağrı kesici ilaçlar hafif eklem bulguları üzerinde etkili olsa da, ciddi seyirli veya tekrarlayan reaktif artritlerde düşük doz steroidler ile birlikte yangıyı azaltmada yardımcı ajanlar olarak kullanılırlar.
Seyir
Hastalık genellikle birkaç ayda sonlansa da; %30 vakada tekrarlayan seyir, %20-50 vakada süreğen seyir görülür. Hastalık süreğen seyrederse eklemlerde kalıcı hasara neden olabilir.