Yenidoğan Sarılığı
Hiperbilirubinemi olarak da bilinir. Yeni doğan bebeklerde sarılık sık görülen bir durumdur. Özellikle ilk bir haftada hemen hemen tüm bebeklerde sarılık görülebilir bu fizyolojik yani normalde görülen bir durumdur. Yaşlanmış kırmızı kan hücrelerimizin yıkımı sırasında bilirubin denilen bir madde açığa çıkar. Bu maddenin vücuttan atılması için karaciğerde bir işlem geçirmesi gerekmektedir. Ancak yenidoğan bebeklerde yaşamın ilk günlerinde ve özellikle prematürelerde karaciğerde bilirubini atılmaya uygun hale getirecek enzim aktivitesi azdır. Başka bir deyişle karaciğerin bilirubini işlemeye başlaması birkaç gün alır. Bu dönemde vücutta biriken bilirubin sarılığa neden olur.
Yaş
Genellikle ilk on gün içinde daha sık görülür.
Fizyolojik Sarılık
İndirek bilirubin deri altı yağ dokusuna yerleşerek bebeğin renginin sarı olmasına neden olur. Fizyolojik sarılık yenidoğan bebekler için normal bir durumdur. Zamanında doğan bebeklerin %60’ında fizyolojik sarılık görülür. Bebekte gözle görülebilen sarılık olduğunda kan bilirubin düzeyi en az 5-7 mg/dl düzeyinde demektir. Fizyolojik sarılık iki fazda oluşur. Birinci fazda 3-5 gün arasında bilirubin düzeyleri en yüksek noktaya ulaşır. İkinci dönemde başta bilirubin düzeylerinde fazla değişme görülmez, ancak sonra bir iki hafta arasında bir sürede yavaşça düşer. Fizyolojik sarılık tedavi gerektirmez. Ancak prematüre bebeklerde zamanında doğmuş bebeklerden farklı olarak fizyolojik düzeylerde de sarılık tedavi gerektirebilir. Bu tip sanlık olduğunda normalde beklenen sanlığın on gün içinde kaybolması, yükselme değerinin fazla olmaması beklenir. Ancak bilirubin düzeyi beklenen değerlerin üzerine çıkarsa hiperbilirubinemi denir ve tedavisi gerekir.
Hiperbilirubinemi
Bilirubin düzeyleri normalde beklenen düzeylerin üstünde olan bebeklerde olan sanlık hiperbilirubinemi olarak adlandırılır. Hiperbilirubinemi nedeni anne ile bebek arasında kan grubu uyuşmazlığı ve buna bağlı olarak kandaki kırmızı kan hücrelerinin yıkılması olabileceği gibi, sepsis, beslenme bozuklukları ve bazı metabolik hastalıklar da olabilir. Ancak bazen hiperbilirubinemili bebeklerde neden tam olarak belirlenemeyebilir. Bu bebekler sarığa neden olan bir hastalık olup olmadığı konusunda araştırılmalı ayrıca çok yüksek bilirubin düzeyleri beyin zedelenmesine neden olabileceğinden belli aralarla bilirubin kan düzeyleri izlenmeli ve tedavi edilmelidir. Bilirubinin beyinde zedelenme yaptığı hastalığa Kernikterus denir. Kernikterus kalıcı beyin zedelenmesine neden olur.
Tanı
Bebeğin renginin sarı olması tanı koydurucudur. Ancak bilirubin değerlerini bebeğin deri rengine bakarak belirlemek güçtür. Bu nedenle fizyolojik sanlık ile hiperbilirubineminin ayırt edilmesi için yeni doğan bebeklerin ilk 48-72 saat içinde sağlık personeli tarafından değerlendirilmesi uygun olur. Özellikle sanlığı olan bir bebekte emme güçlüğü, az ağlama, bebeğin hareketlerinde azalma varsa hemen doktora götürülmelidir. Her bebek için zedelenme yapabilecek bilirubin düzeyi gebelik yaşı, doğum ağırlığı ve doğum sonrası yaşına göre farklı olduğundan bilirubin düzeylerinin yakın takibi gerekir.
Tedavi
Fototerapi (ışık tedavisi) ile bilirubin düzeylerinde azalma sağlanabilir. Fototerapiye rağmen bilirubin düzeyleri yükselen hastalarda veya hastaneye geldiğinde bilirubin düzeyleri çok yüksek olanlarda kan değişimi yapılması gerekir. Kan değişimi yapılırken bebeğinizin hesaplanan miktarda kanı göbekten konan bir kateter aracılığı ile belirli aralıklarla alınır yerine vericiden alınan kan verilir. Sarılıkları yönünden uygun izlem yapılan ve gerektiğinde fototerapi başlanan bebeklerin pek azında kan değişimi gerekir. Fototerapi floresan lambalar, fiberoptik battaniyeler ve fiberoptik yataklar gibi çeşitli yöntemlerle yapılabilir . Tedavi sırasında bebeğin gözlerinin ışıktan korunması gerekir.
Seyir
Fototerapinin önemli bir yan etkisi yoktur. Kan değişimi yapılması sırasında ve sonrasında nadir olmakla birlikte kan şekeri düşüklüğü, kalsiyum düzeyinde düşme, enfeksiyonlar, kanamalar, göbek damarlarında zedelenme, tıkanma gibi komplikasyonlar ortaya çıkabilir. Bilirubin düzeyi kernikterus oluşumuna neden olacak kadar yükselmiş ise ileri dönemde öğrenme güçlükleri, korea atetoz denilen nörolojik bulgular, işitme kayıpları ortaya çıkabilir.