-
Zona (Herpes Zoster- Gece Yanığı) Hastalığı Nedir?
-
Belirtileri ve Tedavisi
Halk arasında “gece yanığı” olarak da bilinen zona, suçiçeği virüsünün vücutta saklı kalarak hayatın bir döneminde (genellikle ileri yaşlar) yeniden ortaya çıkması sonucu oluşur. Suçiçeği geçiren herkes zona olabilir. Suçiçeği geçirildikten sonra vücudun bazı sinir hücrelerine yerleşerek burada sessiz olarak kalan virüsün uyanmasına neden olan faktörler kesin olarak bilinmemekle birlikte stres, yaralanma gibi durumların hastalığı tetiklediği düşünülmektedir.
Hastalık çocuklarda da görülebilmekle birlikte 60 yaşın üzerideki kişilerde daha sık görülür. Özellikle lösemi ve Lenfoma gibi kanseri olanlar, kanser nedeniyle kemoterapi veya radyoterapi alanlar bu hastalığı daha ağır geçirebilirler. Organ nakli yapılmış hastalar, AİDS’i olanlar zonaya daha yatkındırlar.
Belirti ve Bulgular
Zona genellikle vücudun bir yarısında en sık olarak da gövdede yerleşir. İlk belirti yanma veya batma hissi olabileceği gibi kişinin acil servise başvurmasını gerektirecek şiddette olabilir. Bu hisler ise daha çok gece geldiği için zona halk arasında “gece yanığı” olarak da anılmaktadır. Bu öncül belirtiler bazen hiç olmayabileceği gibi bazen 3-5 gün devam edebilir. Daha sonra o bölgede suçiçeğine benzeyen ancak gruplar halinde içi su dolu kabarcıklar ortaya çıkar. Bu döküntü ortalama 2-3 haftada kabuklanarak iyileşir. Lezyonlar göz etrafında olduğunda kalıcı göz hasarı oluşabileceği için mutlaka göz doktoruna başvurulmalıdır.
Tanı
Zonanın tanısı genellikle döküntünün karakteristik görünümü ve yerleşimi ile konur. Tanıda tereddüt varsa deriden kazıntı örneği alınarak boyanır ve mikroskopta incelenir (TzanckTesti). Hala şüphe varsa kültür yapılabilir.
Gelişebilecek istenmeyen (komplikasyonlar) durumlar
Derideki döküntü iyileştikten sonra o bölgede sürekli ya da aralıklı olarak ağrının devam etmesi en bilinen istenmeyen durumdur (Postherpetik Nevralji). Postherpetik nevralji bazen yıllarca devam edebilir. Bir diğer önemli istenmeyen durum ise hastalığın tüm vücuda ve organlara yayılmasıdır ki, bu daha çok bağışıklık sistemi baskılanmış hastalarda görülür. Zona genellikle iz bırakmadan iyileşirse de enfeksiyonu ağır geçirenlerde deride iz kalabilir.
Bulaştırıcılık: Virüs başkalarına bulaşsa da suçiçeği kadar bulaşıcı değildir. Zona geçirmekte olan kişinin yakınında suçiçeği geçirmemiş birine içi su dolu kabarcıklar yoluyla virüs bulaşabilir.
Tedavi
Zona genellikle kendiliğinden birkaç haftada iyileşir. Tedavide ağrı kesiciler ve içi su dolu kabarcıklar için kurutucu pansumanlar çok faydalıdır. Batma, yanma hissi ağırlıkta ise antihistaminler kullanılır. Ağız yoluyla kullanılan antiviral ilaçlar, göz tutulumunda, 60 yaş üstündeki veya bağışıklık sistemi baskılanmış kişilerde tercih edilir.