Ateşli Havale (Ateşli Nöbet) (Febril Konvülziyon)
Ateşli havale (febril konvülziyon) çocukluk yaş grubunda en sık görülen havaledir. Bebeklik veya erken çocukluk döneminde, genellikle 3 ay ve 5 yaş arasında, ateş ile ilişkili olarak görülür. Bu hastalarda menenjit (beyin zarı iltihabı), ensefalit gibi santral sinir sistemi enfeksiyonlarının olmadığının gösterilmesi gerekir. Daha önce ateşsiz dönemde nöbet geçiren bir çocukta görülen ateşli nöbet, ateşli havale olarak adlandırılmaz. Bu nedenle ateşli havalelerin epilepsi (sara) yani ateşsiz dönemde tekrarlayan nöbetlerden ayrılması gereklidir. Bu aşamada sara nöbetlerinin de ateşli hastalıklar sırasında uyarılabileceği akılda tutulmalıdır.
Ateşli havaleler basit ve karmaşık olmak üzere iki grupta incelenirler. Yaygın özellik taşıyan ve 15 dakikadan kısa süren nöbetler “basit“, 15 dakikadan uzun süren, fokal (sadece bir bölgede görülen) özellik taşıyan ve 24 saat içerisinde tekrarlayan nöbetler “karmaşık” olarak adlandırılır. Ateşli havale çocukların yaklaşık %2-4’ünde görülür. En sık nöbet başlama yaşı iki yaştır. Erkek çocuklarında kızlara oranla daha sık görülür. Ailesinde ateşli havale geçirme öyküsü olanlarda, yeni doğan yoğun bakım ünitesinde 28 gün veya daha fazla izlenen, gelişim geriliği, tuz-su dengesizliği olan (düşük Na değeri), çok yüksek ateşi olan bebeklerde ateşli havale görülme riski fazladır. Ateşli hastalık seyri sırasında ateşli havale tekrarlayabilir. Hastaların yaklaşık %16′ sında ilk gün içerisinde nöbet tekrarlayabilir. Hastaların yaklaşık %33’ünde diğer ateşli hastalıkları sırasında nöbet tekrarlayabilir ve tekrarların %75’i ilk yıl içerisinde görülür.
Nöbet tekrarında en önemli risk faktörleri ilk ateşli havalenin bebeklik döneminde geçirilmiş olması, ilk nöbetten önce ateşin kısa zamanda yükselmiş olması, ilk nöbet sırasında rölatif olarak düşük ateş, ateşsiz nöbet öyküsü ve ailede ateşli havale öyküsünün bulunmasıdır. Ateşli havale beyin hasarı yapmaz, sara nöbeti ve ateşsiz dönemde tekrarlayan nöbetlere neden olma ihtimali çok düşüktür. İlk nöbetten önce gelişimin şüpheli veya anormal olması, ilk nöbetin karmaşık ateşli nöbet olması ve ailede ateşsiz nöbet öyküsü ateşli havale sonrasında sara gelişmesinde rol oynar.
Tedavi
Ateşli havale geçiren çocukta tedavi için ateş nedeninin araştırılması gereklidir. Üst solunum yolu enfeksiyonu, orta kulak iltihabı, ekzantem subitum (6. hastalık) ve ishalli hastalıklar (salmonella ve shigella enfeksiyonları) gibi enfeksiyonlar ateşe yol açarak ateşli havaleye yol açabilir. Başvuru da enfeksiyon hastalıkları, ilaç alımı (difenhidramin, trisiklik antidepresanlar, amfetamin ve kokain alımı, gibi), travma, motor ve mental gelişim basamakları, ailede ateşli havale ve sara öyküsünün verilmesi önemlidir. Bu durumların tanısı ve erken tedavisi ateşli havalenin tekrar etmesini önler. Ensefalit ve menenjit gibi santral sinir sistemi enfeksiyondan şüphelenildiğinde lomber ponksiyon (beyin omurilik sıvısı alma) yapılması gerekir. Rutin laboratuvar tetkikleri ateşin nedenini bulmaya yöneliktir. Elektroensefalografi (EEG) veya görüntüleme yöntemlerine gerek yoktur.
Seyir
Nöbet sırasında çocuğun yana çevrilmesi, dişler arasına herhangi bir şey yerleştirilmesi ve on dakika üzerinde süren nöbetlerde en yakın sağlık kuruluşuna başvurulması gerekir. Çocuğun ateşli olduğu dönemlerde doktorun önerdiği doz ve sıklıkla ateş düşürücü ilaç kullanımı ateşli havalenin tekrar etmesini önler. Koruyucu amaçlı diazepam (makat yolu ile) önerilebilmektedir. Tekrarlayan ve karmaşık ateşli havale geçiren çocukların nöbet nedeni ve tedaviye yönelik tekrar değerlendirilmesi gereklidir.