Ayak Kokusu (Plantar Bromhidrozis)
Yaş
Ergenlik sonrası başlar, yaşlılık döneminde pek görülmez.
Cinsiyet
Her iki cinsiyette de eşit görülür.
Risk Faktörleri
Ayaklarında aşırı terlemesi olan kişilerde daha sık görülür. Ayakları aşırı terleyen kişilerin çoğunda aynı zamanda ellerde de aşırı terleme mevcuttur. Normal vücut kokusu olarak isimlendirilen kokunun oluşumundan apokrin bezlerden salgılanan ter ve vücudun normal florası sorumludur. Vücudun normal florasını oluşturan mikroorganizmalar arasında bazı bakteriler, mantarlar, küfler ve mayalar bulunmaktadır. Bazı kişilerde bu normal flora daha belirgin ve yoğun olabilmekte, bazı durumlar florayı değiştirebilmektedir. Örneğin beslenme alışkanlıkları, stres ve fizik aktiviteler normal florayı etkileyebilmektedir. Kısaca ayak kokusu için risk altındaki kişiler ayak tabanında yoğun terlemesi ve/veya normal vücut florasında artış olanlardır.
Belirti ve Bulgular
Her nekadar kişisel hijyen alışkanlıkları ayak kokusu oluşumunda etken olabilirse de, ayak kokusu ile doktora başvuran hastaların pek çoğunun günde birden fazla kez ayaklarını yıkamalarına rağmen şikayetlerinin düzeltmediği bilinmektedir. Ayak kokusu genellikle kişinin okul, iş, arkadaş ilişkilerini ve spor aktivitelerini sınırlayabilmektedir. Ayak tabanı muayenesi sırasında Micrococcus sedentarius veya Corynebacterium türlerine ait koloniler tarafından oluşturulan ve ayak tabanında kızarıklığa neden olmaksızın 1-7 mm’lik küçük krater benzeri oluşumlara neden olabilen bir bakteriyel deri enfeksiyonu araştırılmalıdır. Ayrıca genellikle ayak parmak aralarını ve ayak tabanını tutan ve tinea pedis veya atlet ayağı adıyla anılan mantar enfeksiyonu da araştırılmalıdır. Ayak mantarı ayak parmak aralarında be yaz, ıslak bir görünüm, ayak tabanında ince beyaz pullanma veya içi su dolu kabarcıklar şeklinde izlenebilir.
Tanı
Eğer ayak kokusu şikayetiyle başvuran hastayı muayene eden hekimin burun fonksiyonları normal ise tanı çok kolaydır. Bakteriyel enfeksiyon veya ayak mantarı açısından gerekli laboratuvar tetkikleri yapılmalıdır.
Tedavi
Tedavide ilk aşama terlemenin durdurulması ve varsa bakteriyel enfeksiyon veya mantar hastalığının uygun şekilde tedavi edilmesidir. Elbette hijyen açısından gerekli önerilerde bulunulmalıdır. Hava almayan ve gün içerisinde uzun süre kullanılan ayakkabılar kötü kokuyu muhafaza ederek ayak kokusunun sürekli olmasına katkı da bulunurlar. Hava alabilen, sentetik madde yerine saf deri ihtiva eden ayakkabılar kullanmak ve her gün aynı ayakkabıyı giymek yerine iki veya üç çift ayakkabıyı değiştirerek kullanmak ve kullanılmayan günlerde ayakkabıları havalandırmak yardımcı olabilir. Yüzeyel kullanılan antibiyotikler florayı değiştirerek tedaviye katkıda bulunabilmektedirler.
Seyir
Terleme durdurulamadığı takdirde ayak kokusu tedavisinde başarıya ulaşmak neredeyse imkansızdır.