Dalak Büyümesi (Splenomegali) (Erişkin)
Dalak; lenfatik ve immün sistemin bir parçasıdır. Doğrudan doğruya bir hastalık değil, pek çok sistemik hastalıkta ortaya çıkabilecek bir bulgudur.
Yaş
Her yaşta görülebilir.
Cinsiyet
Splenomegali nedenlerinden tropikal splenomegali daha çok kadınlarda görülür. Bunun dışındaki hiçbir splenomegali nedeninde kadın – erkek farklılığı yoktur.
Risk Faktörleri
Dalak büyümesi yapan en sık nedenler; enfeksiyonlar (EBV,CMV, diğer Viral enfeksiyonlar, parazitik ve bakteriyel enfeksiyonlar), karaciğerle ilişkili hastalıklar (Siroz, sklerozan kolanjit, Wilson hastalığı, kistik fibrozis), portal hipertansiyon veya dalak toplardamarının tıkanması nedeniyle kanın dalakta göllenmesi, alyuvar harabiyeti İle giden hemolitik anemiler (Talasemi, hemoglobinopatiler, G6PD eksikliğine bağlı hemolitik anemi, otoimmün hemolitik anemi), kanserler (lösemi, Lenfoma ,Hodgkin hastalığı) ve diğer nedenlerdir (Sarkoidoz, Banti sendromu, Felty sendromu, Tropikal splenomegali sendromu).
Belirti ve Bulgular
En sık belirti belli belirsiz bir karın ağrısı dır. Dalağın büyümesine ikincil mide yer değiştirdiği için erken doyma hissi olabilir. Bunun dışında kanserli olgularda kilo kaybı, enfeksiyöz nedenlerde ateş, hemolitik anemilere bağlı dalak büyümesi durumlarında yorgunluk, halsizlik, kolay yorulma, çarpıntı şikayetleri olur.
Fizik muayenede dalak büyüklüğü ile birlikte siroza ait bulgular (sarılık, karında sıvı toplanması, göğüslerde büyüme), büyümüş lenf bezeleri, lösemili olgularda ciltte çürük ve morluklar tespit edilebilir.
Tanı
Fizik muayenede dalak büyüklüğünün saptanması ile konur. Bunun dışında doktor altta yatan nedeni tespit edebilmek için tam kan sayımı, periferik yayma, EBV ve CMV ile ilgili serolojik testler, kemik iliği incelemesi ve daha ileri tetkikler isteyebilir.
Tedavi
Tedavi altta yatan nedene uygun olarak yapılır. Enfeksiyöz nedenlerde antibiyotikler, kanserlerde kemoterapi, otoimmün veya inflamatuar hastalıklarda immün sistemi baskılayıcı tedavi verilebilir. Splenektomi (ameliyatla dalağın alınması) hastalığı kontrol etmek ya da evrelendirmede (Herediter sferositoz, otoimmün trombositopeni veya Hodgkin hastalığında) veya kronik ağır hipersplenizmi (dalak büyüklüğüne bağlı kan pulcukları, akyuvar gibi hücrelerin aşırı yıkılması) olan olguları tedavi etmede kullanılabilir. Dalak alınması planlanan tüm hastalar bazı bakterilere (pnömokok gibi) karşı aşılanırlar.
Seyir
Genellikle iyi olup, splenomegali ya da hastanın dalak alındıktan sonraki haline değil esas olarak altta yatan hastalığının ne durumda olduğuna bağlıdır.Splenomegali olan hastalara özellikle sol üst kadran, arka yan ve karın içi basıncı artıracak aktivitelerden kaçınmaları konusunda bilgi verilir. Böylelikle hasta dalak yırtılması veya dalak kanaması riskinden korunmuş olur.