Demir Eksikliği Anemisi (Çocukta)

Demir Eksikliği Anemisi (Çocukta)

Çocuklarda en sık kansızlık nedeni de­mir eksikliğidir. Demirin %70’i, alyuvarlarda bulunan ve dokulara oksijen taşımakla gö­revli hemoglobinin yapısında bulunur. Ka­lan demir ise kemik iliği, dalak ve karaciğer­de ferritin denilen bir madde ile depolanır. Çocuklarda demir eksikliği anemisi sıklığı değişik toplumlarda %3-30 arasında değişir.

Yaş

Demir eksikliği anemisi hayatın 6. ayından sonra her yaşta görülebilir. Özel­likle süt çocukluğu dönemi ve ergenlik dö­nemi demir eksikliği anemisinin sık görül­düğü yaşlardır.

Cinsiyet

Ergenlik döneminde yoğun adet kanamalarına bağlı kızlarda daha fazla gö­rülmekle birlikte diğer yaş gruplarında de­mir eksikliği anemisi açısından farklılık bu­lunmamaktadır.

Nedenleri

Diyetle az demir alınması (ço­cuklarda en sık demir eksikliği anemisi ne­deni budur), demir gereksiniminin arttığı durumlar (ergenlik, gebelik, emzirme), ba­ğırsaklardan demirin vücuda emiliminde azalma (kronik ishalli hastalarda ve bazı cerrahiler sonrasında) ve kan kayıpları [bu­run kanamaları, travmalar, parazitler, be­beklerde dışkılama sırasında anüste oluşan çatlaklar (anal fissür), yine ilk bir yaş için­de inek sütü ile beslenmeye bağlı bağırsak­lardan mikroskopik kan kayıpları, ergenlik dönemindeki kızlarda yoğun adet kanama­ları].

Belirti ve Bulgular

Demir eksikliği anemi­si olan hastalarda birkaç belirti olmayabilir. Bu hastalarda en sık olası belirtiler şunlar­dır: Solukluk, huzursuzluk, çabuk yorulma, kalp hızında artış (taşikardi), dilde yaralar, nadiren dalakta büyüme, normalde yenil­meyen maddeleri yeme arzusu (bu duruma PİKA denilir, hastalar toprak, buz, nişasta gibi maddeleri yerler)

Tanı

Demir eksikliği anemisi tanısı bahsedilen belirtilerin varlığında şüphelenilerek konulabileceği gibi bazen de hiçbir belirti­si olmayan çocukta başka bir nedenle ya da tarama amaçlı hastanın kan sayımına (tam kan sayımı – hemogram –cbc) bakıl­dığında saptanabilir. Kan sayımında he­moglobin ve alyuvar sayısı düşük bulunan anemik hastaların kan demir ve depo demi­rini gösteren ferritin seviyelerinin de ölçül­mesi ile demir eksikliği anemisi kolaylıkla konulabilir. Bazen demir eksikliği anemisi tanısı koyarken kemik iliğinden iğne İle alınabilecek örneklerden de yararlanılabilir. Öyküden demir eksikliğinin nedeni sapta­namazsa bu nedenin bulunmasına yönelik olarak da ek testler istenilebilir. Örneğin diyetle yeterli demir aldığı düşünülen, göz­le görülür bir kanaması olmayan hastalar­dan idrar ya da dışkı ile mikroskopik kan kayıplarını saptamak için testler yapılması gerekebilir. Özellikle tedaviye dirençli de­mir eksikliği anemisi vakalarında bağırsak­lardan demir emilim bozuklukları ile giden hastalıklar açısından doktorunuz ek tanısal testler isteyebilir.

Tedavi

Hekimin demir eksikliği anemisi tedavisinde İzleyeceği yol çocuğunuzun yaşı, daha önceki tıbbi sorunları, aneminin şiddeti, aneminin tipi ve nedeni ve çocu­ğun İlaç toleransı ve alerjilerine göre deği­şebilir.

Demir eksikliğinde hastanın diyeti demirden zengin yiyecekler içerecek şekil­de düzenlenir.

Demirden zengin gıdalar; kırmızı et, karaciğer, tavuk eti, balık, yeşil sebzeler, bezelye, fıstık, tatlı patates ve ta­hıllardır. Demir eksikliği anemisi olan has­talar demir içeriği artırılmış diyete ek ola­rak demir tedavisine de gereksinim duyar­lar. Demir tedavisine hekimin uygun gör­düğü doz ve sürede genellikle en az üç ay devam edilmesi gerekir.

Demirin hastaya aç karna uygulanmasına özellikle dikkat edilmelidir. Bebeklerde beslenmeden yak­laşık yarım  saat önce ve sonraki, daha bü­yük çocuklarda beslenmeden bir saat önce ve sonraki süre içinde demir verildiğinde demirin emilimi beklenenden daha az ol­maktadır. Özellikle damla ve şurup şeklin­deki demir ilaçlan çocuğunuzun alımını kolaylaştırmak amacıyla elma ya da porta­kal suyuyla karıştırılarak verilebilir.

Damla ve şurup şeklindeki demir ilaçlarının her dozundan sonra çocuğunuzun dişlerini ov­manız demire bağlı dişlerde oluşabilecek renk değişikliklerini engelleyecektir. De­mir alan çocuklarda dışkının rengi koyu ye­şil ya da siyah olabilir ve bu müdahale ge­rektirmeyen normal bir durumdur. Demir ilaçlan yüksek dozlarda alındığında hayatı tehdit edici yan etkiler görüebilir.  Tüm ilaçlarda olduğu gibi demir ilaçları da ço­cukların ulaşamayacağı yerlerde saklanma­lı, zehirlenme şüphesi varlığında derhal doktora başvurulmalıdır.

Seyir

Demir eksikliği tedavi edilmezse has­talarda büyüme ve gelişme gerilikleri görü­lebilir. Bu nedenle demir eksikliğinin tanı ve tedavisi kadar önlenmesi de son derece önemlidir. Bu amaçla bebekler ilk altı ay sa­dece anne sütü ile beslenmeli; eğer bebe­ğin anne sütü almasına engel olan bir du­rum varsa demirden zengin mamalar tercih edilmelidir. İlk bir yıl içinde bebeğin bağır­saklarında mikroskopik kanamalara yol aç­ması ve demir eksikliğine neden olması ne­deniyle İnek sütü kullanılmamalıdır. Dört-altıncı aylarda ek gıdalara başlandığında de­mirden zengin gıdalara diyette ağırlık veril­melidir.

Yorum yapın