Gastroözefagiyal Reflü Hastalığı Nedir?
Gastroözefagiyal reflü hastalığı (GÖRH), midedeki asit, enzimler ve safranın yemek borusuna kaçması sonucunda oluşan yemek borusunun alt ucunda yangı ve buna bağlı ağrı, yanma ile karakterize toplumda çok sık görülen bir hastalıktır.
Yaş ve cinsiyet: Her yaşta ve her iki cinsiyette görülebilir.
Nedenleri
Midenin iç yüzeyi asit ve sindirim enzimlerine karşı korunaklıdır. Benzer bir koruma yemek borusunda olmadığından mide içeriğinin yemek borusuna kaçması, bir noktadan sonra burada kimyasal bir zedelenme ve iltihaplanma oluşturur.
Bu kaçışın nedeni çok çeşitlidir, birden çok nedene bağlı olabileceği gibi dönem dönem farklı nedenler reflü oluşumunu kolaylaştırabilir:
1. Yemek borusunun alt ucundaki bağlantıda geçici gevşemeler,
2. Yemek borusunun alt ucundaki yapısal farklılıklar,
3. Mide fıtığı,
4. Mide boşalmasında gecikme,
5. İlaçlar,
6. Sigara ve alkol,
7. Şişmanlık,
8. Beslenme alışkanlıkları gibi.
Klinik
En sık görülen yakınma mide girişinden başlayıp göğüs ortasına doğru yayılan yanma ve ağrıdır, bu ağrı bazen şiddetli olup kalp kökenli ağrıları taklit edebilir. Yenilen gıdaların veya mide içeriğinin ağza gelmesi sonucu oluşan ağza acı su gelmesi diğer sık görülen yakınmadır. Bu yakınmalara bazen yutma güçlüğü, yutarken ağrı da eşlik edebilir. Ayrıca ses kısıklığı, öksürük, astım benzeri yakınmalar, boğaz ağrısı ve diş sağlığında bozulma da görülebilir. Nadir olarak yemek borusunda darlık gelişimi veya yemek borusu alt uçta kanser gelişimi (Barret özafagus) ısrarcı yutma güçlüğü, beslenememe ve kilo kaybına neden olabilir.
Tanı
Gastroözefagiyal reflü hastalığı tanısı hastanın yakınmaları, klinik bulgular ve tedaviye yanıtın değerlendirilmesiyle sıklıkla konulabilir. Ayırıcı tanının yapılması, hastalığın şiddeti ve derecesinin değerlendirilmesi veya takibi amacıyla görüntüleme teknikleri ve bazı ileri testler gerekli olabilir.
Görüntüleme genellikle ilaçlı mide filmi ve/veya endoskopik inceleme (ışıklı, kameralı bir sistemin ağızdan yutturularak yemek borusu ve midenin incelenmesi) ile yapılabilir. İleri testler arasında ise 24 saatlik pH metre (burundan yemek borusuna ilerletilen bir kateter yardımıyla asit kaçışının değerlendirilmesi), manometrik çalışmalar (yemek borusu ve mide hareketleri ve kasılmalarının değerlendirilmesi), sintigrafik çalışmalar ve histopatolojik değerlendirmeler (alınan doku örneklerinin mikroskop ile ileri değerlendirmesi) yer alır.
Ayırıcı tanı
Ayırıcı tanıda benzer yakınmalara yol açabilecek diğer yemek borusunun iyi veya kötü huylu diğer hastalıkları, kalp hastalıkları, mide hastalıkları, safra kesesi hastalıkları ve irritabl bağırsak hastalığı (Chron Hastalığı, Ülseratif Kolit) ön planda düşünülmelidir.
Tedavi
Tedavide ilaç tedavisi ile diyet ve yaşam tarzı değişiklikleri önerilir. Bazı hastalarda uzman doktorların önerisiyle endokospik tedaviler veya cerrahi girişim gerekli olabilir.
İlaç tedavisinde mide asidini azaltan ilaçlar proton pompası inhibitörleri (Ppi): omeprazol, lansoprazol, pantoprazol, esomeprazol, rabeprazol) temel tedaviyi oluşturur.
Bunların yanında yakınmaların azaltılması için antiasit ilaçlar va aljinik asit önerilebilir, bazı hastalar da ek olarak yemek borusu ve mide hareketlerini düzenleyici ilaçlardan fayda görebilir.
Hastalara yemek borusuna kaçışı kolaylaştıracak gıdalar (çikolata gibi), içecekler ve ilaçlardan uzak durmaları, sigara ve alkolü azaltmaları önerilir.
Hastalar reflüyü kolaylaştıran vücut pozisyonları, beslenme ve uyku alışkanlıkları hakkında bilgilendirilir. İdeal kiloya ulaşılması için diyet yapılması yerinde olur.
Endoskopik tedavilerle cerrahi girişimler hastaların bir kısmında gerekli olup, yemek borusunun alt ucu ve mide girişindeki geri kaçışı engelleyici mekanizmaları kuvvetlendirmeye yönelik yapılırlar. Bu tedaviler mutlaka uygun hastalarda ve uzman ekipler tarafından yapılmalıdir.
Gastroözefagiyal reflü hastalığının en önemli istenmeyen sonuçlan yemek borusunun alt ucunda darlık gelişimi ve yine alt uçta uzun süreli zedelenmeye bağlı hücresel düzeyde değişikliklerin (Barret özafagus) gözlenmesidir. Barrett özofagus eğer tümör gelişimine eğilim yaratan değişiklikleri kapsıyorsa özefagus kanserine neden olabilir. Bu komplikasyonlar özellikle endoskopik inceleme ve biyopsi ile tanınabilir, düzenli tedavi ve takip edilmeleri gerekli olup bazı hastalarda cerrahi girişim gerektirebilirler.
Seyir
Gastroözefagiyal reflü hastalığı genellikle önerilen diyet ve yaşam tarzı değişiklikleri ve ilaç tedavisiyle kontrol altına alınır. Bazı hastalarda ilaçlar kesildikten sonra hastalık tekrar ortaya çıkarabilir veya tedavi altında şiddetlenebilir. Bu nedenle hastaların uzun süre ilaç kullanmaları gerekebilir. Çok az hastada endoskopik tedaviler ve cerrahi girişim gerekli olur. Nadiren darlık ve yemek borusu kanseri gelişebilir ki bunların gelişim riski düzenli takip ve tedaviyle azaltılabilir veya gelişen tümör erken evrelerde yakalanabilir. Ancak aksi durumda, özellikle risk altındaki, geç dönemlerde gelen hastalarda yemek borusu kanseri riskinde artış olduğu bilinmelidir.