Hipogonadizm Tedavisi

Hipogonadizm

Hipogonadizm; gonadlar (erkekte testis, kadında yumurtalıklar) ta­rafından seks hormonu yapımının yetersiz­liğidir. Östrojenler (kadınlık hormonları) ve androjenler (erkeklik hormonları) seks hormonları olarak isimlendirilir. Bu hor­monları salgılayan organlar (gonadlar), ka­dında yumurtalıklar (overler) ve erkekte testislerdir. Normalde beyinin hipotalamus isimli bölgesinden salgılanan hormonlar (GnRH) yine kafa içinde beyinin yakın komşuluğundaki hipofiz bezinden gonadları uyarıcı hormonların (FSH ve LH) yapımı­nı sağlar. Dolaşıma salınan FSH ve LH ise kadında överleri, erkekte ise testisleri uya­rarak ergenlik çağında cinsiyet özellikleri­nin normal olarak gelişmesinden sorumlu seks hormonlarının yapımını sağlar. Bu sis­temde herhangi bir noktada meydana gele­bilecek anormallikler seks hormonu yapı­mında ve seksüel gelişimde bozukluk ile sonuçlanır.

Risk Faktörleri

Hipogonadizm, uyarıcı hormonların yetersizliği sonucunda gelişir­se sekonder (ikincil), direkt olarak seks hormonları­nın üretildiği gonadlarda bir probleme bağ­lı olarak gelişirse primer (birincil) hipogonadizm adını alır. Gonadların çalışmasında yaşa bağlı olarak yavaşlamanın en önemli ne­denleri kadınlarda menapoz, erkeklerde ise andropoz dur.

Hipofiz bezinden gonadları uyarıcı hor­monların salınımında bozukluk, hipofiz tü­mörleri, hipofiz bezinin iltihabi veya yapı­sal hastalıkları, kafa travmaları başta olmak üzere pek çok farklı nedene bağlı olarak gelişebilir.

Erkek hipogonadizminde hipotalamustan GnRH salınımında bozukluk Kallman sendromuna bağlı olarak gelişebi­lir. Kallman sendromu, koku alma duyu­sunda bozukluğun da eşlik ettiği kalıtsal bir hipogonadizm nedenidir. Testislerin yoklu­ğu, iltihabi hastalıkları, testislerde testoste­ron yapımından sorumlu hücrelerin fonksi­yon bozukluğu ya da Klinefelter sendromu gibi kalıtsal bozukluklar primer hipogona­dizm nedenleridir. Kadınlarda överlerin ge­lişmemesi, överlerde östrojen sentezinde bozukluklar, Y kromozomunun bulunma­ması nedeniyle ortaya çıkan kalıtsal bir bo­zukluk olan Turner sendromu primer hipogonadizme yol açabilir. Kanser tedavisinde kullanılan ilaçlar ya da radyasyon da seks hormonu üretimini etkileyebilir.

Belirti ve Bulgular

Ergenlik döneminde normalde kızlarda boy uzaması, meme geli­şimi, genital bölge ve koltuk altında kıllanma, ve adetlerin başlaması söz konusudur. Erkeklerde ise boy uzaması, testis boyutla­rında büyüme, genital bölge ve koltuk al­tında kıllanma ve sakal gelişimi olur. Hipogonad hastalar ergenlik dönemine girme­yebilir. Ya da bu dönemde beklenen deği­şiklikler gecikebilir veya tam olmayabilir. Hipogonadizmin belirli formlarında boy kısalığı ve Kalmann sendromunda koku al­mada bozukluk olabilir. Ergenlik çağı geli­şimini normal olarak tamamlamış ancak da­ha ileri yaşlarda hipogonadizm oluşan has­talarda cinsel istek (libido) kaybı ve kısırlık olabilir, (ciltte incelme ve kırışıklıklar, geni­tal bölge kıllarında azalma, kemik kitlesi kaybı (osteoporoz), erkeklerde sakal ve vü­cut kıllarında seyrelme, testis boyutlarında küçülme, meme büyümesi (jinekomasti), ereksiyon ve ejakülasyon kaybı, kadınlarda sıcak basması ve adetlerin kesilmesi söz ko­nusudur. Hipogonad hastalarda konsan­trasyon güçlüğü, anksiyete (bunaltı), ve ay­rıca depresyon gibi duygudurum bozuk­lukları da görülebilir.

Tanı

Tanıda detaylı öykü ve fizik inceleme önemlidir. Ayrıca kanda gonad uyarıcı hor­monlar, östrojenler ve androjenler başta ol­mak üzere değişik hormonların ölçümleri yapılır. Dışarıdan sentetik hormonlar veri­lerek yapılan testlerde kan hormon düzey­lerinin ölçülmesi, hipofiz bezinin ve gonadların radyolojik görüntüleme metotları kullanılarak değerlendirilmesi, kalıtsal bo­zuklukların saptanması için kromozom analizi veya moleküler genetik çalışmaların yapılması gerekebilir. Ayrıca erkeklerde se­men analizi ve testis biyopsisi gerekli olabi­lir.

Tedavi

Hipogonadizmin altında yatan ne­dene bağlı olarak düzenlenir. Değişik hipo­gonadizm formlarında GnRH injeksiyonları kullanılabilir. Ağız yoluyla, enjeksiyon şek­linde ya da cilt uygulamaları ile erkeklerde testosteron, kadınlarda östrojen tedavisi verilir. Hipogonad hastalarda çocuk isteği durumunda sentetik gonad uyarıcı hor­monların kullanılması ya da yardımcı üre­me tekniklerine başvurulması gerekebilir.

Yorum yapın