Yetişkinlerde Kabızlık Nasıl Geçer?

Kabızlık (Erişkin)

Kabızlık; sindirim siste­mi ile ilgili olarak en sık görülen şikayettir. Kişinin bağırsak alışkanlıklarında meydana gelen bir düzensizlik halidir. Bu tanım fark­lı kişilere farklı anlamlar ifade edebilir. Ba­zıları için dışkının sert olması kabızlık ya­kınması olarak değerlendirilebilirken bazı­ları da zor veya seyrek dışkılamayı bu isim­le nitelerler. Geçmişte bir dönem kabızlık haftada üçten az dışkı atılımı olarak tanımlanmışsa da kabızlığı tarif etmek üzere yeni kriterler geliştirilmiştir. Buna göre kabızlık olarak nitelendirebilmek için şu kriterlerin iki veya daha fazlasının mevcut olması ge­rekmektedir:

  • Bağırsak hareketlerinin en az %25’i boyunca ıkınma ihtiyacı olması,
  • Ba­ğırsak hareketlerinin en az %25’inden son­ra yetersiz boşalma hissinin olması,
  • Bağır­sak hareketlerinin en az %25’i boyunca dış­kı çıkışını sağlamak için el manevralarının gerekmesi,
  • Bağırsak hareketlerinin en az %25’ine eşlik eden sert dışkılama,
  • haftada üçten daha az dışkılama.

 

Risk Faktörleri

Kabızlığın birçok nedeni vardır. Genel olarak insanlar yaşlandıkça kabızlık daha sık olarak görülür. 65 yaşın üzerindeki bireylerin yaklaşık üçte biri ka­bızlıktan yakınır. Daha yaşlı kişilerde kabız­lığın daha sık görülmesinin birçok nedeni vardır. Yaşlı bireyler daha az lifli gıda tüke­tir ve yeterli sıvı almazlar. Ayrıca yeterli eg­zersiz yapmazlar ve kabızlığa neden olabi­len ilaçlar kullanırlar. Birçok tıbbi durum da kabızlığa neden olabilir. Örnekler hipotiroidizm (tiroid bezinin az çalışması), ge­belik, spastik kolon, diyabet, multipl skle­roz, Parkinson hastalığı, omurilik hasarı ve bağırsak kanserini içermektedir. Ayrıca ağrı, kas spazmları, depresyon, mineral eksik­likleri, yüksek kan basıncı (hipertansiyon) ve kalp hastalık­ları için kullanılan ilaçlar da sıklıkla kabızlı­ğa neden olabilir.

Kabızlık için gösterilebi­lir her hangi bir neden yoksa idiyopatik (sebebi bilinmeyen) olarak adlandırılır. Bazı bireyler de bağır­sak alışkanlıkları tamamen normal olması­na rağmen kabız olduklarını düşünebilirler.

Tanı

Başlangıçta doktorunuz bağırsak alış­kanlıklarınızın doğasını bilmek isteyecek­tir. Bunun için dışkı sıklığınızı ve karakteri­ni kaydetmeniz faydalı olacaktır. Doktoru­nuza almakta olduğunuz ilaçlar hakkında bilgi vermeniz önem arz etmektedir. Dok­torunuzun fizik muayenenin parçası olarak rektal muayene (makat muayenesi, makattan muayene) yapması gerekebilir. Rektal muayene doktorunuzun eldivenli bir par­makla olası bir kitle, kan veya herhangi bir anormalliği saptamak üzere makatınızdan inceleme yaptığı basit bir prosedürdür. Doktorunuz size sorular sorup muayene yaptıktan sonra kabızlığın nedeni hakkında hala belirsizlik mevcutsa bazı tetkiklerin yapılması gerekli olabilir.

Aşağıdaki tetkik­ler sıklıkla kullanılmaktadır:

Fleksibl Sigmoidoskopi: Bu tanısal prose­dür rektumun içine fleksibl (bükülebilen) bir tüp yer­leştirilmesini ve sol kolonda yavaşça iler­letilmesini içermektedir. Sol kolon kalın bağırsağın son kısmıdır. Bu test yaklaşık olarak 10 dakika almakta ve hastanın test öncesi evde bir laksatif ve enema alarak bağırsak temizliği yapmasını gerektir­mektedir. Doktor inceleme esnasında her hangi bir anormallik görürse anor­mal bölgelerden tetkik sonrası mikros­kop altında incelemek üzere küçük par­çalar (biyopsi) alması gerekebilir.

Kolonoskopi: Bu test fleksibl sigmoidoskopiye çok benzer olup sadece kullanı­lan tüp çok daha uzundur ve tüm kalın bağırsağın incelenmesi mümkündür.

Baryum Enema: Bu tetkikte baryum adı verilen kalın bir kontrast madde rektum­dan tatbik edildikten sonra bir seri direk film çekilir. Bağırsak hazırlığı gerektirir.

Kabızlık hayat kalitesini olumsuz etkileme­nin ötesinde hemoroidlerin büyümesine, rektal prolapsa (rektumun iç kısmının anüsten dışan çıkması), dışkının taşlaşması­na (bulantı, kusma, karın ağrısı, rektumda yaralarla kendini gösterebilir), anal yırtıkla­ra neden olabilir.

Tedavi

Bağırsaklar en hızlı yemeği takiben hareket ederler ve bu dönem dışkının en hızlı atılabileceği zaman dilimidir. Kişi ba­ğırsakların dışkılama yönündeki sinyalleri­ni göz ardı ederse zamanla dışkılama güdü­sü de gittikçe daha zayıf bir hale gelir. Bu sinyallere dikkat ederek kişi dışkılama gü­düsünü güçlendirebilir. Yüksek lifle bes­lenme (örneğin kepekli besinler, sebze ve meyveler) önemlidir. Günde 20 ila 35 gram lif alınması önerilmektedir. Egzersiz sağlık­lı bağırsak alışkanlıklarının edinilmesi ve genel sağlığınız için faydalıdır. Laksatif ilaç­lar uzun süreli kullanımda potansiyel yan etkileri nedeniyle diyet ve yaşam tarzı deği­şiklikleri yetersiz kaldığı durumlarda kısa süreyle tercih edilmelidir.