Kızıl, Kızıl Hastalığı Nedir? Nasıl Bulaşır? Kızıl Hastalığı Tedavisi ?
Grup A streptokokun eritrojenik toksininin neden olduğu, toplu iğne başı büyüklüğünde, birleşme göstermeyen, deriden kabarık olmayan (skarlantiform) döküntü ile karakterize bir hastalıktır. Genellikle bu bakteriyle ortaya çıkan tonsillit (bademcik iltihabı) ile birliktedir; nadiren deri enfeksiyonu, zatüre (pnömoni) veya bakteriyemiye (hastalık bulguları görülmeden mikrobun kana karışması) bağlı olarak da gelişebilir.
Belirti ve Bulgular:
Kuluçka süresi 12 saat ile 7 gün arasında değişir. Genellikle 2-4 gündür.
Boğaz ağrısı, baş ağnsı, kusma, karın ağnsı ve ateş ile giden bir prodromal (hastalık öncesi) dönem görülebilir. Yaklaşık; ilk 12-24 saat içerisinde gövdeden veya baştan başlayıp ekstremitelere (uzuvlara) doğru yayılan döküntü ortaya çıkar. Yüzde yaygın eritemle (kızarıklıkla) birlikte ağız kenarında solukluk vardır. Taşikardi (kalbin hızlı atması), halsizlik, ateş, kriptik tonsillit (bademcik iltihabı), yumuşak damakta peteşiler (mukoza altında küçük kanamalar) ve boyunda lenfadenopati (bezelerde büyüme) görülebilir.
Deride genellikle zımpara kağıdına benzer bir görünüm vardır. Döküntü basmakla solar ve altındaki deri sarı renkle ele verir. Kaşıntı sıklıkla vardır, ancak ağrı yoktur. Döküntü birkaç gün içerisinde yayılır ve deri kıvrımlarında bazen peteşiler yoğunlaşır. Kapiller damarlardan sızıntıya bağlı olan bu çizgilere Pastia çizgileri adı verilir. Döküntü başladıktan 3-4 gün sonra solmaya başlar. Önce yüzde, yaklaşık ilk bir hafta sonra parmaklarda olan soyulma bir ay kadar devam edebilir.
Dil ilk 2 gün beyaz iltihap ile kaplıdır (beyaz çilek dili), sonra bu iltihap soyulur ve dilin kırmızı ve papillaların belirgin olduğu dikkati çeker (kırmızı çilek dili).
Komplikasyonlar:
Mikrobik yayılımla olan (süpüratif) komplikasyonlar:
Servikal adenit (beze iltihabı), otitis media (orta kulak iltihabi) ve kafa kemikleri içindeki boşluklann iltihabı (mastoidit, sinüzit), peritonsiller (bademcik etrafındaki doku) abse, zatüre, sepsis (mikrobun kana karışması sonucu olan hastalık durumu), menenjit (beyin zarı iltihabı), osteomiyelit (kemik iltihabı), septik artrit (eklem iltihabı).
Mikrobik yayılımla olmayan (nonsüpüratif) komplikasyonlar:
Akut romatizmal ateş, glomerülonefrit.
Epidemiyoloji ve Bulaşma:
Kış aylarında ve 5-15 yaş arasındaki okul çocuklarında sık görülür. En sık damlacıklar yoluyla, hava (solunum) yolundan bulaşır.
Tanı:
Boğaz kültürü alınmalı ve grup A streptokok için hızlı tanı testleri yapılmalıdır.
Ayırıcı tanı:
Deride soyulma görülen (Eksfoliatif) dermatitler, eritema multiforme, beşinci hastalık, Kawasaki hastalığı, kızamık, rubella, pitriazis rozea, uyuz, stafilokoksik haşlanmış deri sendromu, toksik epidermal nekrolizis, ilaç döküntüleri, viral döküntülü hastalıklar.
Tedavi:
Grup A streptokok tonsilliti ile aynıdır.
Kızıl Hastalığından Korunma:
Hastalar tedavi başlandıktan sonraki 24 saatte okul veya işe gitmemelidir. Etkili bir aşı henüz mevcut değildir. Hastalık tam bağışıklık bırakmadığından, tekrarlayan ataklar olabilir.