Koma Nedir?
Koma; kelime anlamıyla bilincin tamamen bozulmasıdır. Bilinçlilik ile koma arasında değişik bilinç düzeyleri vardır. Bunlar sırayla bilinçlilik, konfüzyon, laterji, stupor ve komadır.
- -Bilinç; uyanık olma, çevresel ve içsel tüm uyaranları algılayabilme, doğru muhakeme edebilme ve bunlara uygun, yerinde tepki oluşturma durumudur. Uyanıklığın azalması bilincin azalması olarak tanımlanabilir.
- -Konfüzyon: Bilincin sislenmesidir. Kişi uyanıktır ancak şaşkın veya dalgındır. Dikkati azalmıştır. Yer ve zaman algılamasında bozuk olabilir.
- -Laterji: Uyanıklığın belirgin azalmasıdır. Kişi kolay uyandırılabilir uykuda gibidir. Yüksek sesle seslenme, basit ağrılı uyaranlarla uyandırılabilir ama belirgin derecede dalgındır. Dikkat ve konsantrasyon ağır derecede bozulmuştur. Konuşma bitince kişi hemen tekrar uykusuna geri döner.
- -Stupor: Uyanıklığın ağır derecede bozulmasıdır. Kişi basit ağrılı uyanlarla uyandırılamaz. Uyandırabilmek için daha şiddetli ve sürekli ağrılı uyaran gerekir. Kişi uyandırıldığında ancak 1-2 kısa kelime ile sorulanlara, doğru olmayan cevaplar verir. Ağrılı uyaran kesilirse, kişi uykusuna geri döner.
- -Koma: Uyanıklığın tamamen bozulmasıdır. Kişi hiçbir ağrılı uyaranla uyandırılamaz. Şiddetli ağrılı uyaranlar ile bazen solunum ritminde değişme, basit bazı kol bacak hareketleri olabilir ama kişi uyandırılamaz.
Koma, beyinde kitle, infeksiyon, kanama, damar tıkanıklıkları gibi nedenlerle olabilmekle birlikte; böbrek yetmezliği, karaciğer yetmezliği, dokuların oksijenasyonunun azalması, kan şekerinin düşmesi (hipoglisemi), sıvı ve elektrolit dengesizlikleri yada zehirleyici maddeler gibi pek çok beyin dışındaki nedenle de gelişebilir. Komanın nedeni araştırılırken, komanın başlangıcı, hastanın yandaş hastalıkları, psikiyatrik hastalıkları, ilaç kullanımı ve travmaya maruz kalma durumu sorgulanmalıdır. Ayrıntılı bir hikaye çoğu zaman komanın nedenini ortaya koymada anlamlıdır. Beyin damarlarındaki tıkanıklıklarda yada kanamalarda koma ani gelişirken, tümör yada abse varlığında daha uzun zamanda koma gelişimi gözlenir.
Tanı:
Fizik incelemede sinir sistemi başta olmak üzere tüm vücut sistemleri değerlendirilir. Beyindeki bir hasara bağlı gelişen komada genellikle bedenin bir yarısını ilgilendiren değişiklikler gözlenir.
Laboratuvar incelemelerinde; kan tetkikleri, hastanın genel durumunun değerlendirilmesi ve altta yatan hastalıkların tanısı için gerekli olabilir. İleri değerlendirmede bilgisayarlı tomografi (BT), manyetik rezonans görüntüleme (MRG) ve EEG (elektroensefalografi) (beynin elektriksel aktivitesini değerlendirmek için kullanılan yöntem) kullanılabilir.
Tedavi:
Koma tedavisi komaya neden olan hastalığın tedavisidir. İleri derece beyin hasarı olan durumlarda tedavi mümkün olmayabilir.