Melanom (Malign Melanom, Deri Kanseri) Nedir, Belirtileri, Korunma Yöntemleri, Tedavisi:
Hayatı en çok tehdit eden deri kanseri olan melanom; melanosit adı verilen hücrelerden köken alır. Melanositler derimize rengini veren ve bronzlaşmamızı sağlayan melanin pigmentini üreten hücrelerdir. Melanom melanositlerin anormalleşerek aşırı ve kontrolsüz çoğalmaları sonucu oluşan ve başka organlara yayılma potansiyeli olan kötü huylu (malign) bir deri tümörüdür.
Risk Faktörleri:
Diğer deri kanserlerinde olduğu gibi özellikle açık tenli kişilerde güneşe aşırı maruz kalma, melanom için de çok önemli bir risk faktörüdür. Aile fertlerinde melanom öyküsü bulunan kişiler, özellikle de çok sayıda (75-100) beni olanlar yine risk altındadırlar.
Melanom daha çok açık tenli ve kolay çillenen kişilerde görülürse de esmer tenli olmak melanoma karşı bir garanti oluşturmaz. Esmer tenli kişilerde melanom daha çok ayak tabanı ve avuç içinde, tırnak altında veya ağız içinde gelişebilir.
Belirti ve Bulgular:
Melanom, birden, hiçbir uyarı vermeksizin normal deri üzerinde ortaya çıkabileceği gibi önceden var olan bir ben üzerinde de gelişebilir. Bu nedenle vücuttaki benlerin yerleşimini ve görünümünü iyi tanımak gerekir ki değişiklikleri algılayabilelim. Melanom benlere, özellikle de atipik görünümlü olanlara benzediği için bazen kişi tarafından fark anlaşılamayabilir.
Anormal görünen bir benin çıkarılıp çıkarılmayacağına ya da yakın olarak izlenmesi gerektiğine doktor karar verir.
Diğer uyarıcı belirtiler; ben yüzeyindeki değişiklikler; soyulma, sızıntı, kanama veya ben üzerinde şişlik veya kabartı oluşması, benle ilgili his değişiklikleri; kaşıntı, hassasiyet ve ağrı oluşmasıdır.
Tedavi:
Laboratuvar sonuçlan (patoloji) biyopsi alınarak incelenen dokuda kanser olduğunu doğruluyorsa bu kez o bölgeye tedavi amacıyla etrafında belli oranda sağlam doku bırakılarak cerrahi işlem uygulanır. Melanomda bilinen tek ve etkili tedavi cerrahi tedavidir. Eğer melanom yeterince erken dönemde yakalanmamışsa önce lenf sisteminden başlayarak vücudun diğer organlarına yayılma riski (metastaz) vardır. Bu nedenle bunu anlamak için lenf bezi biyopsisi yapmak gerekir.
Korunma:
Melanom oluşumda kontrol edebileceğimiz tek risk faktörü güneşe maruz kalmadır. Uygun şekilde güneşten korunarak bu risk azaltılabilir. Özellikle çok sayıda beni olan ve yukarıdaki diğer risk faktörlerini taşıyan kişiler güneşten korunma prensiplerine özen göstermelidirler.
Yaz aylarında güneş ışınlarının en şiddetli olduğu saatlerde (standart saatte sabah 10:00 ile öğleden sonra 3:00 arası, tasarruf saatine göre 11:00 ile 4:00 arası) güneşe çıkmaktan kaçınılmalı veya deriyi güneşten korumalıdır. Güneşten korunmak için şapka kullanmalı, uzun kollu giyinilmeli ve güneşten koruma faktörü (SPF) 15’in üzerinde krem veya losyonlar açık kalan bölgelere sürülmelidir. Dışarıda kalındığı sürece özellikle yüzerken ya da terlendiğinde güneşten koruyucu 2 saatte bir yeniden sürülmelidir.
Tanı:
Melanom genellikle deri yüzeyinde başladığı için erken dönemde saptanma şansı çok yüksektir. Kişinin kendi derisini belli aralıklarla düzenli olarak kontrol etmesi çok yararlıdır. Bunun için her ay çırılçıplak boy aynasında yeterince aydınlatılmış bir ortamda deriyi tepeden tırnağa incelenmeli, görülmesi güç bölgeler için bir el aynasından faydalanmalıdır. Yüzden başlanarak, saçlı deri (başka birinin yardımı istenebilir), boyun, omuzlar, sırt, göğüs vb. aşağı doğru sistemli olarak inilmelidir. Kasıklar, kolların ve bacakların iç kısmı, ayak tabanı ve parmak araları unutulmamalıdır. Uzun gibi görünen bu işlem aslında 5 dakika bile sürmemektedir.
Derimizdeki değişikliklerin, benlerimizin nasıl göründüğünün farkında olmak ve bu durumda dermatolog veya bu konuda deneyimli bir uzmana başvurmak deri kanserinin en tehlikeli türü olan melanomun erken tanı şansını yüksek oranda artırmaktadır.