Raşitizm Hastalığı Tedavisi

Raşitizm Nedir, Tanısı, Tedavisi ve Korunma Yolları

Raşitizm çocukluk yaş grubunun bir hastalığıdır. Büyümekte olan kemiğin mineralizasyonunun bozulmasıdır. D vitamini, kalsiyum ve fosfat eksikliği nedeniyle ortaya çıkar.

Raşitizm Nedenleri

Organizmaya D vitamini ya dışarıdan alınır veya güneş ışığına maruz kalındığında ciltte sentezlenir. Dışarıdan alınan D vitamini bağırsaklardan emilir. Gıdalarla alınan veya ultraviyolenin etkisi ile ciltte sentezlenen D vitamini inaktif bir maddedir. İnaktif olan D vitamininin aktif şekle dönüşümü için 2 aşamalı hidroksilasyon denilen reaksiyona girmesi gerekir. Bu hidroksilasyon reaksiyonlarının ilki karaciğerde, ikincisi böbrekte olmaktadır. İkinci reaksiyondan sonra aktif D vitamini sentezlenmektedir.

D vitamininin aktif şekli bir hormon gibi davranır. Kalsiyumun bağırsaktan emilmesini sağlar ve kemikteki kalsiyum ve fosfat dengesini düzenler. Raşitizm, alınan D vitamini, kalsiyum ve fosforun yetersiz olması yanında D vitamininin aktif şekle dönüşündeki bozukluklar veya aktif D vitaminine hedef organın yanıtsızlığı ile de ortaya çıkmaktadır.

D vitamini eksikliğinde;

Yetersiz D vitamini alımı ve yetersiz güneşe maruz kalma, D vitamininin yeterince bağırsaktan emilememesi (pankreas yetersizliği, emilim bozukluğuna yol açan hastalıklar, bağırsağın büyük bir kısmının çıkarılmış olması), karaciğerde ve böbrekte D vitamininin metabolizmasını etkileyen nedenler (süreğen karaciğer hastalığı, kolestaz gibi) ve D vitamini metabolizmasını etkileyen bazı ilaçların kullanımı (fenobarbital ve fenitoin gibi ilaçlar) rol oynar.

Fosfat yetersizliği; Diyetle yetersiz fosfat alımı, aşırı alüminyum hidroksit alımı ve fosfatın böbrekten yetersiz geri alınımına bağlı ortaya çıkar. Raşitizmin kalıtsal olan tipleri de vardır. Raşitizmin bu tiplerinde D vitamini genetik bozukluklara bağlı olarak aktif forma dönüşememekte ya da aktifleşen D vitaminine hedef organların yanıt vermemesi nedeni ile ortaya çıkmaktadır.

Güneş ışığı, ciltte D vitamini yapımı için önemlidir. Güneş ışığına temasın kısıtlı olması D vitamini kaynağının azalmasına yol açar. Güneş ışığından az faydalanan ülkelerde yaşayanlarda ve fazla örtülü giyinmeye bağlı olarak güneşe temasın olmaması D vitamini kaynağının azalmasına yol açar. D vitamininin yağda eriyen bir vitamin olması nedeniyle yağların emiliminin veya sindiriminin bozulması D vitamininin bağırsaktan emilim oranını azaltır. Vücuttaki D vitamini eksikliği, kalsiyum ve fosfat dengesinin düzenini bozar. Kalsiyum ve fosforun kanda düşük seviyelerde bulunması diğer hormonların uyarılmasına ve kemikten kalsiyum ve fosfatın ayrılarak kana geçmesine, bu şekilde kan seviyelerinin artırılmaya çalışılmasına neden olur.

Raşitizm

D vitamini, kalsiyum ve fosfat yetersizliği sonucunda oluşan bir kemik hastalığıdır. D vitamini, kalsiyum ve fosfat yetersizliğinin uzun süreli olması, kemikten kana devamlı kalsiyum ve fosfat geçişi kemik yapısının bozulmasına (kemiğin yumuşak ve zayıf kalmasına) neden olur. D vitaminine bağlı raşitizm gelişmiş ülkelerde sorun olma niteliğini kaybetmiş olmasına rağmen ülkemizin de dahil bulunduğu gelişmekte olan ülkelerde hala önemini koruyan bir hastalıktır.

Yaş: Genellikle 6 ay-1.5 yaşlarındaki bebeklerde görülür. Yenidoğan döneminde çok nadirdir. Normalde günlük D vitamini ihtiyacı 400 IU’dir. Özellikle hayatın ilk yılındaki bebeklere hangi şekilde beslenirse beslensin ihtiyacı kadar D vitamininin dışardan verilmesi gereklidir.

Belirti ve Bulgular

Kafa kemiklerinin yumuşak hissedilmesi (kraniotabes), kostokondral eklemler ile el ve ayak bileklerinde genişleme, bıngıldak kapanmasında gecikme, diyaframın bağlı bulunduğu bölgeye rastlayan alanda içe çökme (Harrison oluğu), göğüs duvarında ve kafada şekil bozukluğu, dişlerin çıkmasında gecikme, kol ve bacaklarda şekil bozuklukları, el ve ayaklarda kasılma, havale geçirme, sık tekrarlayan akciğer enfeksiyonu başlıca belirti ve bulgulardır. Bacaklardaki şekil bozukluğu boy kısalığına neden olabilir.

Tanı

Radyolojik olarak el,bilek ve diz eklemlerinde düzensizlikler ve çanaklaşma vardır. Biyokimyasal bulgulara göre 3 evreye ayrılır. Birinci evrede kalsiyum seviyesi düşük, fosfor seviyesi normaldir. İkinci evrede kalsiyum normal, fosfor düşüktür. Üçüncü evrede hem kalsiyum hem de fosfor düşüktür. Alkalen fosfataz (ALP) her üç evrede de yüksek bulunur. Serum 25-hidroksi vitamin D (aktif) düzeyi düşük bulunur. Paratiroid hormon artmış olarak bulunur.

Tedavi

Raşitizmin nedenine bağlı olarak tedavisi planlanır. Yeniden oluşmaması için gerekli önlemler alınır. Raşitizmin tipine göre D vitamini, kalsiyum ve fosfor verilerek tedavi edilir. Raşitizmde genellikle ağızdan verilen ilaçlarla tedavi mümkün olmaktadır. Ancak kalsiyum düzeyinin çok düşük olduğu ve buna bağlı havale geçiren vakaların damar yolu ile kalsiyum vermek amacı ile kısa süreli yatırılmaları gerekebilir.

Korunma

Çocuklarda raşitizm gelişiminin önlenmesi yeterli miktarda kalsiyum, fosfor ve D vitamini almalarının sağlanması gerekir. Bağırsakta gıdaların emiliminde sorun olan hastalar, D vitaminin aktif hale geçişinde sorun olabilecek karaciğer ve böbrek hastalıkları bulunanlar ve D vitaminin metabolizmasını etkileyen ilaç kullananlar bu açıdan yakın izlenmelidir.

Yorum yapın