Mesanenin (idrar kesesinin) yangısı olarak da bilinir.
Yaş
Her yaş grubunda görülür.
Cinsiyet
Kadınlarda ve kız çocuklarında daha sıktır.
Çeşitli formları vardır. Sistit; akut (ani) ve süreğen (kronik) bakteriyel sistit, radyasyon sistiti, kimyasal sistit, alerjik sistit, eozinofılik sistit ve gangrenöz sistit olmak üzere incelenebilir.
Risk Faktörleri
Genel olarak kadınlarda erkeklerden daha sık olarak görülmesinin nedeni kadın üretrasının (idrarı mesaneden dışarı atan yol) daha kısa olması, vajina ve rektum gibi bakteri kolonizasyonundan zengin bölgelere komşuluk ile antibakteriyel etkinliği olan prostat sekresyonlarının yokluğudur.
Yeni doğan döneminde erkek kız oranı eşit olup %0.5 oranında görülür. Okul öncesi dönemde kız çocuklarında %3-5, erkeklerde ise %0,5 oranında görülür. Okul çağında erkek çocuklarda azalmaya devam ederek %0.05’e gerilerken kızlarda ise %5 oranı korunur. Erişkin kadınlarda görülme sıklığı cinsel aktivite ile orantılı olup; cinsel temasta olmayan kadınlarda %0.5-2 oranında görülürken, cinsel aktivite gösteren kadınlarda %4-8’e kadar ulaşır. Erişkin erkeklerde görülme sıklığı ise %0,5’dir. Yaşlılarda her iki cinste görülme sıklığı artarak kadınlarda % 10-20, erkeklerde ise %2 oranına ulaşır.
Belirti ve Bulgular
Sistitte ana yakınma ağrılı idrar(dizüri) olup, diğer belirtiler ise acil idrar yapma ihtiyacı, karın alt bölgesinde ağrı ve sık sık idrarır. Özellikle çocuklarda gece yatağı ıslatma sık rastlanılan bir belirtidir. Ateş ve sistemik (vücudun diğer bölümlerini ilgilendiren) yakınmalar yoktur. Dizüri, sadece alt idrar yolu enfeksiyonlarına ait bir yakınma olmayıp, travma, üretranın tahrişi, böbreğin mikroplara bağlı iltihabi hastalığı, alerjik reaksiyon, üretrit ve kadınlarda alt genital bölgenin enfeksiyonu gibi durumlarda da görülür.
Tanı
Fizik muayene yol gösterici olmayıp suprapubik hassasiyet %10 oranında görülür. Esas tanı idrar analizi konulur. İdrarın görünümü (koku, çöküntü, bulanıklık) tanıda ilk izlenimi verir. Uygun teknikle alınmış orta akım idrarın mikroskopik incelenmesi tanı için en hızlı ve değerli laboratuvar incelemesidir. Santrifüje edilmemiş idrarda büyük büyütmede en az 1 bakterinin görülmesi, kültürde anlamlı üreme olacağını %85 doğrulukla gösterir. Üriner sistem enfeksiyonlarının kesin tanısı idrar kültürüyle konur.
Radyolojik olarak hastalığa özgü bir bulgu yoktur; ancak, eşlik eden diğer üriner sistem hastalıklarını (taş, doğuştan anomali, prostat hiperplazisi gibi) saptamak açısından görüntüleme yapılabilir.
Sistoskopik (mesanenin ışıklı endoskopi aletiyle incelenmesi) değerlendirme erken dönemde uygulanmamalıdır. İki yaşın altındaki tüm çocuklarda ve her yaştaki erkek çocuklarda ilk enfeksiyon sonrası, kızlarda ise ikinci enfeksiyon sonrası nedene yönelik ayrıntılı değerlendirme yapılmalıdır.
Ayırıcı tanı
Akut bakteriyel sistitin benzer belirtiler veren bakteriyel olmayan sistitlerden, mesanenin tümörle ilgili hastalıkları, kadınlarda üreme organlarının enfeksiyonu, üretral sendrom, prostatit (prostat bezinin yangısı) gibi hastalıklardan ayırımı yapılmalıdır.
Akut Bakteriyel Sistitte Tedavi
Kültür ve antibiyogram sonucuna göre uygun antibiyotik tedavisi önem taşır. Hassas antibiyotikler içerisinde, geniş spektrumlu (fazla sayıda bakteri türüne etki eden) ve idrarla yüksek oranda atılanı seçmek akılcıdır.
Allerjik Sistit
Ender görülür. Bazı kişilerde İstakoz Karides gıdaların alımıyla oluşabileceği gibi, sperm öldürücü etkili nonoxynol-9’un kullanımı sonrası gelişir. Akut sistiti taklit eder ancak piyüri (idrarda püy) yoktur. Tedavide antihistaminikler (alerji ilaçları) kullanılır.
Gangrenöz Sistit
Bakteriyel ya da bakteriyel olmayan etkenlerle oluşan mesane enfeksiyonu veya enflamasyonlarının seyri esnasında, mesanenin tüm katlarını içine alan dokuların ölümü ile karakterli, çabuk ilerleyen akut sistit tablosudur. Cerrahi olarak ölü dokuların uzaklaştırılması ve iyi bir drenaj sağladıktan sonra antibiyotik tedavisi yapılmalıdır.
Süreğen (Kronik) Bakteriyel Sistit
Devamlılık gösteren ya da bir yıl içerisinde 3 kez veya daha fazla tekrarlayan, arada belirti vermeyen bakteriüri devreleri gösteren mesane enfeksiyonlarını tanımlar.
Kimyasal Etkenlere Bağlı Sistit
En iyi bilinen kemoterapi ajanı olan siklofosfamid karaciğerde aktif metaboliti olan akroleine dönüşür. Akrolein, mesanenin en iç örtücü tabakası olan mukozada direkt temasla hücresel hasara neden olur. En belirgin belirti inatçı hematüridir (idrarda kan olması). Tedavi radyasyon sistitindeki gibi destekleyici tedavidir.
Radyasyona Bağlı Sistit
Karın alt bölgesindeki (pelvik) organların, mesane tümörlerinin ve özellikle kadın üreme yollarındaki tümörlerin tedavisinde uygulanan ışın tedavisi (radyoterapi) sonucunda mesanede meydana gelen değişiklikler radyasyon sistiti olarak tanımlanır. Bu değişiklikler tedavi sırasında görülebileceği gibi, tedaviyi takip eden dönemde ya da uzun yıllar sonra ortaya çıkabilir. Mesane duvarında çeşitli değişikliklere neden olabilir. Destekleyici tedavi uygulanır.