Dev Hücreli Arterit Hastalığı ve Polimyaljia Romatica Hastalığı
Dev hücreli arterit; 50 yaş üzerindeki bireylerde görülen büyük ve orta çaplı arter hastalığıdır. Bu hastaların önemli bir kısmında polimiyaljia romatika belirtileri de gözlenir. Polimiyaljia romatika; dev hücreli arterit ile aynı yaş grubunu etkileyen boyun, omuz ve kalça kaslarının ağrı ve tutukluğu İle karakterli bir rahatsızlıktır. Dev hücreli arteritten 3 kat fazla görülür. Her zaman dev hücreli arterite eşlik etmez.
Yaş
Her iki hastalık da 50 yaş ve üzerinde görülür.
Cinsiyet
Kadınlarda erkeklere göre üç kat daha sık görülür.
Genetik ve coğrafi dağılım
Irk ve etnik özellikler önemlidir. Kuzey Avrupalı beyazlarda sıklığı fazladır. Bazı genetik faktörlerle ilişkilidir.
Nedeni kesin olarak bilinmemekle birlikte her iki hastalığın ortaya çıkışında bağışıklık sistemi ile ilgili mekanizmalar rol oynamaktadır. Coğrafi yerleşim dışında yaşlanma ve sigara içme alışkanlığı risk faktörleri olarak değerlendirilmektedir.
Belirti ve Bulgular
Dev hücreli arteritte belirtiler oldukça geniş bir çeşitlilik gösterir. Ancak hastalann çoğunda etkilenen arterlerle ilişkili belirtiler ortaya çıkar. Halsizlik, yorgunluk, ateş, bölgesel baş ağrısı, çene ve dilde yorulma, görme bozuklukları, saçlı deride hassasiyet ve polimiyalji bulguları sık görülür. En korkulan hastalık sonucu körlüktür. Şakaklarda yer alan temporal arterler şiş, duyarlı ve kalın olabilir. Temporal arter nabzında azalma saptanabilir. Aorta ve ana dallarında tutulum olursa damar duvarında anevrizma olarak adlandırılan balonlaşma gelişebilir. Dev hücreli arterit seyrinde kliniğin bir parçası olarak polimiyaljia romatika belirtileri gelişebilir.
Hastalar boyun, omuz ve kalça kuşağı kaslarında şiddetli ağrı ve katılık tarif ederler. Özellikle bu kaslarda sabah tutukluğu tipiktir. Kas güçsüzlüğünün olmaması yangısal kas hastalıklarından ayırıcı bir özelliğidir.
Tanı
50 yaş üzerindeki bir hastada, başta eritrosit sedimentasyon (ESR) hızında artış olmak üzere Sistemik yangıyı yansıtan bulguların ve yukarıda bahsedilen belirtilerin varlığı dev hücreli arterit ve polimiyaljia romatika hastalığını akla getirmelidir. Dev hücreli arterit nadiren 50 yaş altında da görülebilir ve normal ESR ile seyredebilir. Dev hücreli arteritten şüphelenilen olgularda tanının temporal arter biyopsisi ile desteklenmesi gerekir. Büyük damar tutulumu düşünülen hastalarda anjiografi önerilir.
Tek başına polimiyaljia romatika düşünülen olgularda, akut faz cevabı denilen sistemik yangıyı yansıtan eritrosit sedimentasyon hızı ve CRP gibi testleri yükselten tüberküloz, kanser ve benzeri hastalıklar dışlandıktan sonra uygun tedavinin başlanması gereklidir.
Tedavi
Polimiyaljia romatika hastalannda düşük-orta doz kortikosteroid tedavisine dramatik yanıt verir. Kan testleri de bu paralelde iyileşme gösterir. Ancak doz azaltmalarının yavaş yapılması hastalık alevlenmesinin önlenmesi bakımından önem taşır. Dev hücreli arterit tedavisinde ise daha yüksek dozlarda kortikosteroid kullanımına gerek vardır.
Kortikosteroidlerin yanı sıra bağışıklık sistemini baskılayıcı sitotoksik ajan kullanımı hem alevlenmelerin önlenmesinde hem de kortikosteroid dozunun azaltılmasına katkıda bulunmaktadır. Steroid kullanımı nedeni ile hızlanmış kemik kaybı oluşabileceğinden osteoporoz yönünden koruyucu tedavilerin uygulanması yararlı olmaktadır.