Addison hastalığı, adrenal bezin korteks bölümünün hasarı sonucu oluşan kortizol yapım eksikliğinin neden olduğu bir hastalıktır. Adrenal bezler böbreklerin üzerinde yerleşen küçük organlardır ve yaşam için gerekli olan pek çok hormonu salgılarlar.Adrenal bezin dış bölümü korteks iç bölümü ise medulla olarak isimlendirilir. Adrenal bezin korteks bölümü glukokortikoid (kortizol), mineralokortikoid ve cinsiyet hormonlarını salgılar. Glukokortikoid hormonlar stres hormonu olarak görev yaparlar ve kan şekerinin ve kan basıncının düzenlenmesi ile bağışıklık sistemi üzerinde önemli görev alırlar. Mineralokortikoid hormonlar (aldosteron) ise kan basıncının düzenlenmesinde ve sodyum ve potasyum dengesinin korunmasında görev alır.
Addison hastalığı en sık olarak otoimmün (vücudun kendi yapılarına karşı antikor geliştirmesi) nedenlerle adrenal bezin fonksiyonunu kaybetmesi ve hormon salgılanmasının azalması sonucunda görülür. Tip 1 diyabet (şeker hastalığı), Hashimoto hastalığı (tiroid hastalığı), Graves hastalığı (bir tiroid hastalığı), myastenia gravis, vitiligo gibi diğer otoimmün hastalığı olan kişilerde Addison hastalığının sık görüldüğü unutulmamalıdır. Ülkemizde tüberküloz (verem) enfeksiyonu sonrasında da Addison hastalığı gelişimi sıklıkla görülmektedir. Çeşitli mantar enfeksiyonları, AIDS, tümörler, kan kaybı, adrenal bez kanamaları ve kan sulandırıcı ilaçların kullanımı da Addison hastalığı gelişmesine neden olur.
Belirti ve Bulgular
Addison hastalığının en önemli belirtisi halsizlik ve yorgunluktur. İştahsızlık ve kilo kaybı gelişir. Bulantı, kusma ve ishal tabloya eşlik eder. Cilt renginde meydana gelen koyulaşma ile diş etlerindeki ve ağız mukozasındaki koyulaşma Addison hastalığının en önemli bulgularından biridir. Kan basıncı genellikle düşük olarak tespit edilir. Laboratuvar değerlendirmede serum potasyum değerinde yükselme ve sodyum değerinde düşüklük tespit edilir. Kan şekeri normalden düşük olabilir. Sabah aç karnına ölçülen serum kortizol değerinin normalden düşük olduğu ve ACTH değerinde ise yükselme olduğu tespit edilir. Kesin tanı için ACTH uyarı testi yapılması gerekir. Bilgisayarlı tomografi ile adrenal bezlerde küçülme veya kalsifikasyon (kireçlenme) tespit edilebilir.
Tedavi
Addison hastalığının tedavisinde glukokortikoidler (kortizol veya hidrokortizon) kullanılır. Bazı hastalarda glukokortikoid tedaviye ek olarak mineralokortikoid
(fludrokortizon) tedavisi verilmesi gerekebilir. Hastaların özellikle yaz aylarında bol tuzlu gıda almaları önerilir. Tedavinin ömür boyu ve çok düzenli bir şekilde yürütülmesi gerekir. Tedavinin kesilmesi durumunda komaya kadar gidebilen ve yaşamı tehdit eden ciddi klinik tablo (adrenal kriz) oluşabilir. Pubmed referansları aşağıdadır.