Çalışma Hayatı Ve Sağlık
Çalışma hayatı ile ilgili çeşitli etkenler insanların sağlığı üzerinde olumsuz etkiler yapabilir. Çalışma hayatı ile ilgili sorunlar sanayi alanındaki işyerlerinde daha çok olmakla birlikte hizmet alanında çalışanların ve tarımda çalışanların da çeşitli sağlık ve güvenlik sorunları olabilir. “İş sağlığı ve güvenliği” terimi ile işyerlerinde bulunabilecek çeşitli tehlikelerin kontrol altına alınması ve çalışanların iş kazası ve meslek hastalıklarından etkili bir şekilde korunması ifade edilmektedir. Bu amaçla yapılması gerekenler “iş sağlığı ve güvenliği uygulama ilkeleri” olarak altı başlık halinde belirtilebilir:
- Uygun işe yerleştirme: Çocuklar, kadınlar, yaşlılar, hasta ve sakat olanlar genel yaşam bakımından olduğu gibi çalışma hayatı bakımından da özel risk gruplarıdır. Bu nedenle işe girecek olan bir kişinin bu özellikleri yönünden değerlendirilmesi için sağlık kontrolünden geçirilmesi ve niteliklerine uygun olan bir işte çalışmasının sağlanması gerekir. Bu yaklaşım ile, kişinin nitelikleri ile uyumlu olmayan bir işte çalışmasının önüne geçilmesi, böylelikle sağlığının korunması amaçlanmaktadır.
- İşyeri risklerinin belirlenmesi: İşyerlerinde yapılan işin niteliğine göre fiziksel, kimyasal, biyolojik, ergonomik, psikososyal vb. çeşitli sağlık ve güvenlik tehlikeleri bulunur. Sık karşılaşılan ortam faktörleri olarak aşırı sıcaklık, gürültü, ağır metaller, kanser yapıcı maddeler, tozlar sayılabilir. İşyerinde bu faktörlerden hangilerinin bulunduğu belirlenmeli, bulunan etkenin düzeyi de ölçülerek değerlendirilmelidir.
- İşyerindeki risklerin kontrolü: İşyerinde bulunan tehlikeler belirlendikten sonra bunların, çalışanlara zarar vermesini önlemek için çeşitli teknik önlemlerin alınması gerekir. Bu amaçla havalandırma sık olarak yapılan bir uygulamadır. Bunun dışında tehlikeli bir maddenin yerine tehlikesiz olanın kullanılması, buna olanak yoksa da tehlikeli maddenin kapalı sistemler içinde kullanılması gibi çeşitli uygulamalar yapılmaktadır. Bu uygulamalara ek olarak çalışanlar da maske, baret, gözlük, eldiven, iş elbisesi gibi koruyucu donanım kullanmalıdır.
- Aralıklı kontrol muayenesi: Bütün önlemlere rağmen çalışanlarda görülebilecek sağlık sorunlarının erken dönemde saptanabilmesi amacı ile çalışanların belirli aralıklarla sağlık kontrolünden geçirilmesi gerekir. Bu yolla henüz ilerlemeden bulunacak olan hastalıkların tedavisi daha başarılı olacaktır. Aralıklı kontrol muayenelerinde öncelikle işyerindeki risklere bağlı olarak ortaya çıkabilecek hastalıklar aranmalıdır, ancak bu muayenelerde hipertansiyon, kalp hastalığı, bazı kanserler gibi ilerleyen yaşla ile birlikte görülme sıklığı artan hastalıkların da erken dönemde saptanması olanaklıdır.
- İşyeri sağlık ve güvenlik hizmeti: İş sağlığı ve güvenliği çalışmalarında öncelikle amaç sağlığın korunması olmakla birlikte, hastalanan kişilere yönelik olarak tanı ve tedavi hizmetleri de sağlanmalıdır. İşyerinde kurulacak olan sağlık ve güvenlik birimleri aracılığı ile hem koruyucu hem de iyileştirici sağlık hizmetleri sağlanabilir.
- Sağlık eğitimi: Sayılan bütün çalışmaların başarıya ulaşmasında sağlık eğitimi çalışmalarının önemli yeri vardır. Öncelikle işyerinde bulunabilecek sağlık tehlikelerinin ve bunlardan korunma yöntemlerinin anlatılacağı sağlık eğitimi çalışmalarında, genel anlamda koruyucu çalışmalar olarak sigara içilmemesi, sağlıklı beslenme ve düzenli egzersiz yapma gibi sağlıklı yaşam ilkeleri konusunda da bilgiler verilmelidir.
Yukarıda altı ilke olarak sayılan iş sağlığı ve güvenliği uygulamaları ile bir yandan çalışanların sağlıkları korunmuş olur, öte yandan bütün çabaya rağmen ortaya çıkabilecek sağlık sorunlarının da erken dönemde yakalanması suretiyle daha başarılı olarak tedavileri sağlanmış olur. Söz konusu uygulamalar sağlık personeli ile teknik elemanların bir arada ve aynı amaca yönelik çaba göstermelerini gerektirmektedir. Bu uygulamaların yerine getirilmesi konusunda işyerlerinde uygun düzenlemeler yapılmalı, önlemler alınmalıdır.
Ancak önlemlerin yeterli şekilde uygulanıp uygulanmadığı konusunun da izlenmesi gereklidir. İşin niteliğine göre hangi işte ne tür önlem alınması gerektiği konusunda işyeri sahiplerine ve çalışanlara yol gösterici olarak çeşitli hukuksal düzenlemeler yapılmıştır. Bu konudaki kurallar Yasa, Tüzük ve Yönetmelikler halinde yayınlanmıştır. Bununla birlikte bu kuralların yeterince yerine getirilmesini sağlamak amacı ile de denetimler yapılmalıdır. Böylelikle çalışanların sağlığının korunması çalışmalarında arzu edilen başarıya ulaşılabilir.
