Anal Fissür (Makatta Çatlak)
Anal fissür (çatlak, yırtık) makatın dış ağzında oluşan çatlak veya yırtıklardır. Ani (akut) olarak başlayan bu çatlakların iyileşmemesi durumunda süreğen bir durum olabilir.
Yaş
En sık 20-40 yaşlarında görülür.
Cinsiyet
Her iki cinsiyeti eşit biçimde etkiler.
Risk faktörleri
Anal fissürün oluşmasında en önemli etken anal kanalın travmasıdır. Bu travmanın en sık nedenleri kabızlık durumunda sert bir dışkının çıkması veya tekrarlayan ishal nöbetleridir. İnsanda dışkı kaçırmayı önleyen anal sfinkter kasındaki aşırı kasılma (spazm) özellikle süreğen fissürlerde önemli faktördür. Travma dışında anüs kanseri, bazı enfeksiyonlar, cinsel yolla buşan hastalıklar, Crohn hastalığı ve lösemi (kan kanseri) diğer nedenlerdir.
Belirti ve Bulgular
Anal fissürde en sık belirtiler dışkılama sırasında şiddetli, yanma şeklinde ağrı ve kanamadır. Ağrının çok şiddetli olması nedeniyle hastaların bir kısmı tuvalete gitmekten çekinirler. Kanama taze, kırmızı renkte olur ve genellikle tuvalet kağıdının üzerinde veya dışkının üzerinde görülür. Çocuklarda makattan kanamanın en sık nedenidir. Ayrıca anal bölgede kaşıntı ve akıntı olabilir.
Tanı
Klinik belirti ve muayene ile konur. Işıklı bir aletle (Anoskopi-rektosigmoidoskopi)anal kanalın incelenmesi ile yırtık saptanır. Ancak bazan hastanın aşırı ağrısı olması nedeniyle bu muayene yapılamayabilir. süreğen fissürlerde fissürün hemen dışında bir deri kabarıklığı görülür. Çoğunlukla fissürler anal kanalın arka yarısında yerleşir.
Tedavi
Anal fissür tedavisinde amaç fissürün iyileşmesini sağlayacak anal sfinkter kasındaki spazmın ortadan kaldırılarak dışkılama sırasında anal kanalda yırtılmayı önlemektir. Ani (akut) gelişen anal fissürlerin %80-90’ı cerrahi dışı yöntemlerle iyileşirken, süreğen olan fissürlerde bu yüzde 40 civarındadır. Başlangıç tedavisi kabızlığın giderilmesi ve dışkının yumuşatılması ve sıcak su oturma banyolarıdır. Sıcak su oturma banyoları günde birkaç kez 10-20 dakika kadar yapılması anal sfinkter kaslarının gevşemesine yol açarak fissürün iyileşmesini sağlar. Anestetik ve steroid içeren kremler yararlıdır. Bu başlangıç tedavi ile iyileşmeyen ülserlerde başka tedavi yöntemleri de vardır. Tıbbi tedaviyle iyileşmeyen süreğen fissürlerde iç iç bölümdeki kasların kısmen kesilmesi ile kasılmanın etkisi ortadan kaldırılır ve iyileşme sağlanır. Cerrahi tedavi ile fissürlerin %93-97’si 2-4 ay içerisinde iyileşir. Bu ameliyattan sonra genellikle dışkı kaçırma ile ilgili bir sorun olmaz.