Psödogut; kalsiyum pirofosfat kristalleri ile ilişkili eklem hastalığıdır. Yalancı gut ya da kondrokalsinozis olarak da adlandırılır.
Yaş
Genellikle yaşlı bireylerde görülür.
Cinsiyet
Kadın ve erkek cinsiyet arasında belirgin bir fark olmadığı söylense de bazı araştırmacılar kadınlarda daha sık görüldüğünü ifade etmektedir.
Risk Faktörleri
Paratiroid ve tiroid bezi hastalıklarında, hemakromatozis, amiloidozis, hipomagnezemi ve hipofosfatazya gibi durumların seyrinde ortaya çıkabilir. Ailesel yatkınlık da hastalığın ortaya çıkışında etkilidir. Sıklığı genellikle yaş ile orantılı olarak artış gösterir.
Belirti ve Bulgular
Psödogut, akut (ani başlayan) ataklarla seyredebileceği gibi süreğen (kronik) eklem hastalığı şeklinde de seyredebilir. Psödogut, yaşlılarda monoartritin (tek eklemde attritin) en önemli nedenlerindendir. Ataklar genellikle bir büyük eklemi, çoğu kez diz eklemini, daha az sıklıkla el bileği, omuz, ayak bileği, kalça ve dirsek eklemlerini tutar. Gut hastalığının tipik tutulum yeri olan ayağın birinci ekleminin tutulumu nadirdir. Tipik atak, ani olarak gelişen şiddetli ağrı, şişlik, kızarıklık ve ısı artışı ile başlar. Şikayetler 6-24 saat içinde en şiddetli haline ulaşır. Genellikle tek eklemin etkilenmesine rağmen bazen 3-4 eklemin tutulduğu olur. Ancak nadiren çok daha fazla eklemde tutulum olup romatoid artrit ile karıştırılan bir tabloya yol açabilir. Bu durum genellikle ailesel yatkınlığı olan vakalarda görülür. Ani başlayan ataklar kendi kendini sınırlar. Ataklar, 10 gün kadar sürebildiği gibi, birkaç haftadan birkaç aya kadar uzayabilir. Travma, cerrahi girişimler, myokard infarktüsü (kalp krizi) gibi ciddi hastalıklar akut ataklan tetikleyebilir. Hastalık yaşlı grubu etkilediğinden genellikle osteoartrit (kireçlenme) ile birliktelik gösterir.
Psödogut hastalığının süreğen tipi de genellikle yaşlılarda görülmektedir. Diz gibi büyük eklemlerle, el bileği gibi küçük eklemleri tutabilir. Tutulan eklemlerde hafif ağrı, şişlik ve krepitasyon denen çıtırtı sesi duyulabilir. Psödogut sessiz bir seyir de gösterebilir.
Tanı
Eklem sıvısında kalsiyum pirofosfat kristallerinin görülmesi, radyolojik olarak eklem dokusunda ya da menisküs gibi eklem çevresindeki dokularda kalsiyum pirofosfat birikiminin gösterilmesi ile tanı konulur. Bu birikimler röntgen grafileri ile kolayca görülebileceği gibi bazen bilgisayarlı tomografi gibi ileri tetkikler gerekebilir.
Tedavi
Amaç; hastanın yakınmalarını azaltmak, altta yatan hastalık varsa tanısını koyarak, tedavisini vermektir. Ani başlayan psödogut ataklarının tedavisinde, basit ağrı kesiciler ve steroid olmayan antiromatizmal ağrı kesici ilaçlar kullanılır. Ancak yaşlı hastalarda dikkatli kullanılmalıdırlar. Gut hastalığında kullanılan kolşisin de etkilidir. Diz gibi tek büyük eklem tutulumunda eklem içerisine steroid enjeksiyonu da önerilmektedir. Sadece dizdeki sıvıyı boşaltmak bile rahatlatıcı olmaktadır. Ancak genellikle tekrar sıvı toplanmaktadır. Tekrarlayan ataklarda ve steroid olmayan antiromatizmal ağrı kesici ilaçlara cevap alınamadığında, kısa süreli steroid tedavisi önerilebilir. Atakları engellemede kolşisin etkili olabilir. Süreğen (kronik) eklem tutulumunda yine basit ağrı kesiciler ve steroid olmayan antiromatizmal ağrı kesici ilaçlar kullanılabilir. Egzersiz önerileri tedavinin önemli bir parçasıdır. Eğer gerekirse cerrahi müdahale yararlı bir tedavi seçeneğidir.
Seyir
Hastalığın gidişatı genellikle iyidir. Tedavi almayan hastaların bile eklem atakları 1-3 hafta gibi bir sürede geçer. Genellikle tedaviye iyi cevap verir ve tekrar etme olasılığı düşüktür. Ancak bazı hastaların yakınmaları aylarca uzayabilir. Süreğen (kronik) eklem yakınmaları da genellikle iyi gidiş gösterir. Ancak ara sıra hızlı ilerleyen ve eklem hasarı ile seyreden hastalık formları da görülebilmektedir.