Klinik kullanımı
PTH, hipokalsemiye cevap olarak paratroid bezi tarafından salınır. Başlıca görevi serum total Ca seviyesini 8.9-10.1 mg/dL arasında tutmaktır. Hiperparatroidizm tanısı için yararlıdır. Hiperkalsemi yapan non-paratroid formlarından ayrılmasında da kullanılır. PTH ölçümleri ile eş zamanlı olarak serum kalsiyum ölçümleride yapılmalıdır.
Birçok laboratuvar PTH/Kalsiyum nomogramları geliştirmiştir. İntact PTH (1-84) süratle N-terminal (35-84) peptid parçasına ayrılır. N terminal biyolojik olarak aktiftir. (Yarı ömrü <5 Dakika ). Halbuki C-terminal biyolojik olarak inaktiftir fakat yarıömrü uzundur (25-30 dakika).
Dolaşımda intact PTH’ın 10 katı konsantrasyonda bulunur. N-terminal çok düşük seviyededir. Bir çok test yöntemi N-terminal orta bölgesi (44-68) ve C terminal PTH RIA ile ölçülmektedir.
PTH-C (parathormon; C Terminal); PTH nun kendisi ve C-Terminal fragmanı ölçülür. Primer ve sekonder hiperparatiroidizm ve hiperkalseminin değerlendirilmesinde kullanılır. Normal ve hiperparatroidisi olan hastalarda C-Terminal fragmanı predominantdır.
Hiperparatroidi tanısında sensitivitesi %85, spesifitesi %95’dir. Böbrek fonksiyonu bozuk olan hastalarda CTerminal ile paratiroid bezin fonksiyonlarını değerlendirmek zordur.
PTH-intakt; (1-84) sadece biyolojik olarak intakt olan PTH molekülleri ölçülür. Primer hiperparatiroidizm ile malignite kaynaklı hiperkalseminin ayırıcı tanısında kullanılır. İyonize kalsiyum tarafından regüle edilmektedir.
Örnek toplama özellikleri
Sabah saat 10:00 dan önce alınmalıdır. Örnek soğukta gönderilmelidir. Örnek bir saatten fazla oda sıcaklığında bekletilmemelidir.
Referans değerler
İntakt (tüm) : 10 – 65 pg/mL
N-terminal : 8-24 pg/mL
C-terminal : 50-330 pg/mL
SI ünite dönüşüm katsayısı
x1=ng/L
İnterfere edici faktörler
-Son zamanlardaki radioizotop injeksiyonu bu testi interfere eder.
-Bazı ilaçlar arttırır : Antikonvülsanlar, steroidler, isoniazid, lityum ve rifampin.
-Bazı ilaçlar azaltır: Simetidin ve propanolol
Yükseldiği Durumlar
-Paratiroid bezinin adenomasına veya karsinomasına sekonder hiperparatiroidizm,
-Non PTH üreten tümörler (paraneoplastik sendrom),
-Akciğer karsinomu.
-Böbrek karsinomu,
-Hipokalsemi,
-Kronik böbrek yetersizliği,
-Malabsorbsiyon sendromu,
-Vit D eksikliği,
-Rikets,
-Konjenital renal defisit,
-Osteomalasi.
Azaldığı Durumlar
-Hipoparatiroidizm,
-Hiperkalsemi,
-Metastatik kemik tümörleri,
-Paratiroid bezinin otoimmün yıkımı,
-Sarkoidozis,
-Vitamin D intoksikasyonu,
-Süt-Alkali sendromu,
-Graves hastalığı,
-Hipomagnezem,
-Di George’s sendromu.