Hepatik Ensefalopati Nedir?
Karaciğer hastalıkları sonucunda beyin ve sinir sisteminde hasar oluşmasıdır.
Yaş
Her yaşta görülebilir.
Cinsiyet
Görülme sıklığı açısından kadın ve erkekler arasında fark yoktur.
Risk Faktörleri
Hepatik ensefalopati;karaciğeri etkileyen bozukluklar neticesinde oluşur. Bu bozukluklar; siroz veya hepatit gibi karaciğer fonksiyonunu azaltan hastalıklar veya kanın karaciğere uğramadan yan yollardan sistemik dolaşıma katıldığı durumlarda oluşabilir. Karaciğer hastalığı dengede seyrederken, gastrointestinal kanama, aşın protein alımı, elektrolit anormallikleri [kusma veya idrar söktürücü ilaç kullanıma bağlı olarak veya parasentez (karın boşluğundan sıvı alınması) sonucu oluşan potasyum düşüklüğü], enfeksiyonlar, böbrek hastalığı, kan pH’sının alkali olduğu durumlar, vücutta oksijen seviyelerinin düşük olması, santral sinir sistemini baskılayan ilaç kullanımı ve cerrahi ile hepatik ensefalopati tetiklenebilir.
Belirti ve Bulgular
Akıl durumu, bilinç, davranış ve kişilik değişiklikleri olur. Unutkanlık, hafıza kaybı, kişinin kendini, bulunduğu yeri veya zamanı tanımlayamaması (dezoryantasyon), gündüz uykuya dalıp gece uyuyamama ile başlar, ağrılı uyaranlara yanıt verememe ve komaya kadar hepatik ensefalopati ilerleyebilir.
Tanı
Sinirsel bulgular dalgalanma gösterir. Hasta elini öne doğru uzattığında ellerinde kaba bir titreme (flapping tremor) gözlemlenebilir. Hastada zaten bilinen bir karaciğer hastalığı varsa buna ikincil sanlık ve karında sıvı toplanması (ascit) gibi bulgular ile kanda düşük albumin, protrombin zamanında uzama ve artmış bilirubin düzeyleri saptanabilir. Senim amonyak düzeyleri genellikle yüksektir. Beyin tomografisi normaldir veya beyin dokusunda genel doku kaybı (atrofi) gösterir. Elektroensefalografi (EEG) beyindeki elektriksel aktiviteleri okur ve hepatik ensefalopatiye ait tipik anormallikler tespit edilir.
Tedavi
Hepatik ensefalopati acil bir tıbbi durum olup, hastaneye yatış gerektirir. Tedavinin amacı, acil yaşam desteği, ensefalopatiyi tetikleyen faktörlerin tedavisi ve amonyak ile diğer toksinlerin nötralizasyonu ve vücuttan uzaklaştırılmasıdır. Koma geliştikten sonra hastaya solunum ve dolaşım desteği verilmesi gerekebilir. Tetikleyen faktörler özellikle de üst gastrointestinal sistem kanamaları durdurulmalıdır. Enfeksiyonlar, böbrek yetmezliği ve elektrolit anormalliklerinin (özellikle de potasyum) tedavisi önemlidir. Tekrarlayan ensefalopatisi olan olgularda protein kısıtlaması gerekir. Bağırsak bakterilerinin amonyak üretmesini önlemek için laktüloz ve neomisin kullanılır. Karaciğer tarafından metabolize edilip atılan sakinleştirici ve diğer ilaçların kullanımından mümkün olduğunca sakınılmalıdır.
Seyir
Hepatik ensefalopati neticesinde beyin ödemi, geri dönüşümsüz koma, kalıcı sinirsel kayıplar (hareket, duyu ve akıl durumunda) meydana gelebilir. Ayrıca sepsis, dolaşım yetersizliği, böbrek ve solunum yetersizliği riski de artmıştır. Ani başlayan hepatik ensefalopatide geri dönüşüm olasılığı varken, hastalığın süreğen formu genellikle ilerleyicidir. Her iki form da geri dönüşümsüz koma ve ölüm ile sonuçlanabilir. Koma geliştiğinde ölüm oranı yaklaşık olarak %80’dir.